Σπήλαιο Κεράς Σπηλιώτισσας Βρυσσών
Το σπήλαιο της Κεράς Σπηλιώτισσας βρίσκεται στην περιοχή Φλομές στην πλαγιά ανατολικά πάνω από το χωριό Βρύσσες Κυδωνίας Χανίων. Φλομές λέγεται η περιοχή επειδή είναι κατάφυτη με δενδρώδεις φλόμους ένα από τα πιο εντυπωσιακά ασβεστόφιλα φυτά, αυτά δηλαδή που αγαπάνε τα ασβεστολιθικά πετρώματα. Η περιοχή του σπηλαίου είναι εξαιρετικά δύσβατη και δασωμένη και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να εντοπιστεί η στενή είσοδος του σπηλαίου. Πολύ κοντά του τοποθετείται από τους αρχαιολόγους η αρχαία Πέργαμος ή κατά άλλους η αρχαία πόλη Πολίχνα.
Αυτός είναι και ο λόγος που ο Γάλλος αρχαιολόγος σπηλαιολόγος Paul Faure το εξερεύνησε και βρήκε μέσα ανθρώπινα οστά και αγγεία διαφόρων εποχών και οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι το σπήλαιο έχει υπάρξει λατρευτικό από τους αρχαίους χρόνους. Το όνομα Κερά Σπηλιώτισσα σημαίνει «Παναγία Σπηλιώτισσα» και παρότι δεν υπάρχει ναός στο εσωτερικό του έχει φτάσει μέχρι και τις μέρες μας η διήγηση ότι στην περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξε ναός της Παναγίας μέσα του στον οποίο κοινωνούσαν κρυφά οι Χριστιανοί του χωριού. Την περίοδο της κατοχής βρήκαν μέσα στο σπήλαιο ασφαλές καταφύγιο 40 περίπου κάτοικοι των Βρυσσών γλιτώνοντας από τους Γερμανούς.
Το σπήλαιο αποτελείται από 3 μεγάλες αίθουσες και 2 μικρότερες οι οποίες επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ μικρές εισόδους που μετά βίας χωράνε ένα άτομο να συρθεί. Κάθε αίθουσα ουσιαστικά αποτελεί και διαφορετικό όροφο και χρειάζεται εξαιρετικά μεγάλη προσοχή στην κατάβαση επειδή είναι πολύ μεγάλος ο κίνδυνος ατυχήματος. Το σπήλαιο είναι εντυπωσιακό παρά το ότι έχει ελάχιστο ως ανύπαρκτο διάκοσμο με εξαίρεση το πιο βαθύ πάτωμα στο τέλος. Είναι γεμάτο από ζωή και έχει πολλές νυχτερίδες, διάφορα είδη αραχνών καθώς και εντυπωσιακά τριζόνια που περνάνε όλη τη ζωή τους στο απόλυτο σκοτάδι.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
