Οι Αρχάνες είναι μία όμορφη κωμόπολη κτισμένη σε υψόμετρο περίπου 400 μέτρων, στο μέσο μιας λεκάνης που την διαρρέει ο χείμαρρος Καίρατος και την χωρίζει σε δυο άνισα μέρη. Απέχει 14 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου και μόλις 7 χιλιόμετρα από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Το "πολύχρωμο" αυτό χωριό έχει βραβευτεί σε διαγωνισμό της Ευρωπαικής Ένωσης και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, όσον αφορά την οικιστική του ανάπτυξη. Μπορεί κανείς να επισκεφθεί τα μικρά μουσεία ανακαλύπτοντας την ιστορία της περιοχής μέσα από τα ευρήματα των Μινωικών-Βυζαντινών χρόνων μέχρι και τα εκθέματα λαογραφικής τέχνης. Επίσης πλήθος κτιρίων θαυμάσιας αρχιτεκτονικής και βυζαντινές εκκλησίες επιβεβαιώνουν το χαρακτηρισμό των Αρχανών ως πρότυπο παραδοσιακό οικισμό.
Μπορεί στην όμορφη πλατεία να απολαύσει ποικιλία μεζέδων στις ταβέρνες με την αυθεντική Κρητική παραδοσιακή κουζίνα, όπως και να γευθεί το Αρχανιώτικο κρασί. Στα παραδοσιακά λιοτρίβια (φάμπρικες) και τα πατητήρια θα ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι του χωριού παρήγαγαν από αιώνες πριν τα θαυμαστά προϊόντα, το λάδι και το κρασί ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στην ευρύτερη περιοχή έχει ανακαλυφτεί πατητήρι που πιστεύεται ότι είναι το αρχαιότερο στον κόσμο. Το καλοκαίρι μπορεί κανείς να συμμετέχει στον τρύγο του αμπελιού παίρνοντας μέρος στην γιορτή του Αρχανιώτη αγρότη αλλά και σε άλλες αγροτικές δραστηριότητες και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Για τους λάτρεις της φύσης και της πεζοπορίας υπάρχουν πολλές επιλογές. Μπορεί να πεζοπορήσει στο Γιούχτα, το ιερό βουνό των Αρχανών με ύψος 811 μέτρα, όπου σύμφωνα με το θρύλο έχει ταφεί ο πατέρας των Θεών και των ανθρώπων Δίας και να μαγευτεί από τα αρώματα των βοτάνων και τη μοναδική άγρια φύση. Μπορεί επίσης να ακολουθήσει το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 ως τη Μυρτιά ή τον Προφήτη Ηλία, να οδηγήσει μέσα στο Αρχανιώτικο φαράγγι, κάτω από την σκιά των αιωνόβιων δρυών και πλατάνων, αλλά και να ανέβει στο Φουρνί με την αρχαία νεκρόπολη και το υπέροχο δάσος.
Δάσος Φουρνί 
Το Φουρνί είναι ένας μεγάλος κατάφυτος λόφος κοντά στις γραφικές Αρχάνες, περίπου 12km νότια του Ηρακλείου. Παίρνει το όνομα του από το ομώνυμο προμινωϊκό νεκροταφείο που βρίσκεται εδώ, δίπλα στο Κνωσσανό φαράγγι. Η πρόσβαση γίνεται μέσα από τις Κάτω Αρχάνες, όπου υπάρχουν πινακίδες.
Αρχανιώτικο (Κνωσανό) Φαράγγι 
Το Κνωσανό Φαράγγι (ή φαράγγι της Αγ. Ειρήνης) αποτελεί φυσική συνέχεια του όρους του Γιούχτα με συνολικό μήκος διαδρομής 5,7 χλμ.. Εκτείνεται νότια των Αρχανών (Άγιος Μάμας), διατρέχει τον οικισμό των Αρχανών στη θέση Κάτω Μύλος, όπου αρχίζει το κομμάτι που είναι γνωστό ως Συλαμιανό φαράγγι.
Το μονοπάτι του Γιούχτα 
Το ανέβασμα και η διάσχιση όλου του βουνού που είναι τρίκορφο είναι αρκετά εύκολη υπόθεση επειδή υπάρχει ένα πολύ όμορφα σηματοδοτημένο και ευκρινές μονοπάτι που διασχίζει το βουνό από τη μία πλευρά στην άλλη. Η έλλειψη άλλων κοντινών βουνών τριγύρω χαρίζει στο Ιερό Κορυφήςτα μοναδική και ανεμπόδιστη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις παρά το σχετικά μικρό ύψος του αφού η ψηλότερη κορφή του φτάνει τα 811 μέτρα υψόμετρο.
Μονή Αφέντη Χριστού στον Γιούχτα 
Το μοναστήρι λειτούργησε κατά την Ενετοκρατία και ήταν πολύ γνωστό στους ταξιδιώτες που έρχονταν στον Γιούχτα για να δουν το μέρος όπου οι αρχαίοι τοποθετούσαν το τάφο του Δία.
Ιερό στα Ανεμόσπηλια 
Στη θέση Ανεμόσπηλια , στη βόρεια πλαγιά του όρους Γιούχτας, βρέθηκε το 1979 από τους Γ. και Ε. Σακελλαράκη ένα μικρό ιερό της μινωικής Κρήτης που εξέπληξε την αρχαιολογική κοινότητα. Το μικρό αυτό ιερό έδωσε την πρώτη ένδειξη ανθρωποθυσιών στη Μινωική Κρήτη.
Ναός Παναγίας στις Αρχάνες 
Ο ενετικός ναός της Παναγίας Κεράς ή Φανερωμένης βρίσκεται κοντά στην είσοδο της κωμόπολης των Αρχανών. Το όνομα Φανερωμένη το έχει πάρει από ένα θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο μια κοπέλα είδε ένα φως στο σημείο όπου βρισκόταν η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Με αυτή την αφορμή η κοπέλα έκτισε τον πρώτο ναό.
Ο αρχαιολογικός χώρος Φουρνί βρίσκεται στον ομώνυμο κατάφυτο λόφο, 17km νότια του Ηρακλείου, δυτικά των Κάτω Αρχανών. Για να φτάσετε στον αρχαιολογικό χώρο (δεν είναι ανοιχτός, παρά μόνο με συνεννόηση), μπορείτε να περπατήσετε το μινωικό καλντερίμι από τις Κάτω Αρχάνες ή να οδηγήσετε μέχρι το πανέμορφο τεχνητό δασάκι στο Φουρνί.
Ο Γιούχτας κατά την αρχαιότητα ήταν ιερό βουνό, κυρίως επειδή η όψη του από τα βορειοδυτικά θυμίζει έντονα ανθρώπινο πρόσωπο που κοιτάει στον ουρανό. Ακόμη και σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για την ανθρωπόμορφη όψη του. Κατά το μύθο, εδώ βρισκόταν ο τάφος του Δία και μάλιστα το όνομα Γιούχτας αποτελεί παραφθορά του Λατινικού Jupiter, δηλαδή Δίας.
