Τα Ανώγεια βρίσκονται 36χλμ δυτικά του Ηρακλείου και 52χλμ νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου, σε υψόμετρο 750μ. Είναι κτισμένα σε τρία επίπεδα στη κορυφογραμμή του υψώματος Αρμί του Ψηλορείτη, δηλαδή σε ψηλό (ή ανώγειο) μέρος. Τα Ανώγεια έχουν ιδιαίτερα στενή σχέση με τον Ψηλορείτη και τα ορεινά του τοπία. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και χαρακτηρίζονται από τη φιλοξενία τους. Εδώ μπορείτε να βρέιτε γνήσιους Κρητικούς, που εξακολουθούν να φορούν τις παραδοσιακές Κρητικές φορεσιές και να στρίβουν το μουστάκι τους. Οι κάτοικοι των Ανωγείων φαίνεται ότι απολαμβάνουν την κάθε στιγμή της ζωής τους και δεν διστάζουν να εκφράσουν την χαρά τους με μπαλωθιές και γλέντι, ενώ η προσβολή της τιμής τους μπορεί να γίνει λόγος να βγουν τα όπλα.
Στα Ανώγεια μπορείτε να επισκεφτείτε τις παλιές εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, του 'Αγίου Δημητρίου, της Κοίμησης της Θεοτόκου, καθώς και του Άγίου Ιωάννη (με κατεστραμένες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα). Επίσης, αξίζει να απολαύσετε τον καφέ σας στα καφενεία και την παραδοσιακή κρητική κουζίνα στις ταβέρνες του χωριού, με την παρέα των αυθεντικών Ανωγειανών με την καλή καρδιά και την μελωδική προφορά. Εντύπωση θα σας προκαλέσουν τα αγροτικά αυτοκίνητα που κάνουν παρέλαση στο δρόμο και αποτελούν αγαπημένο σημείο συζήτησης για τους νέους. Επίσης, οι γυναίκες των Ανωγείων εξακολουθούν να υφαίνουν παραδοσιακά Κρητικά υφαντά αξεπέραστης ποιότητας, τα οποία μπορείτε να βρείτε σε πολλά μαγαζιά. Εδώ άλλωστε δημιουργήθηκε ο πρώτος γυναικείος συνεταιρισμός της Ελλάδας.
Τα Ανώγεια είναι φημισμένα σε όλη την Ελλάδα για την προσφορά τους στον πολιτισμό. Πράγματι, σπουδαίοι Κρητικοί λυράρηδες και τραγουδιστές κατάγονται από τα Ανώγεια, με κορυφαίο τον «αρχάγγελο της Κρήτης», τον θρυλικό Νίκο Ξυλούρη, του οποίου το σπίτι βρίσκεται στη γειτονιά Περαχώρι. Επίσης, κάθε χρόνο διοργανώνονται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις Υακίνθεια, σε έναν υπέροχο χώρο κοντά στο χωριό, που έχουν γίνει γνωστές σε όλη την Ελλάδα.
Ιστορία
Η ευρύτερη περιοχή των Ανωγείων ήταν πολύ σημαντικό λατρευτικό μέρος κατά την αρχαιότητα, καθώς στο κοντινό Οροπέδιο της Νίδας υπάρχει το Ιδαίο Άντρο, στο οποίο σύμφωνα με το μύθο ανατράφηκε ο θεός Δίας. Επίσης, κοντά βρίσκεται η ιερή πηγή και εγκατάσταση της Ζωμίνθου που αποτέλεσε ίσως το σπουδαιότερο ορεινό οικονομικό κέντρο της μινωικής Κρήτης. Τα Ανώγεια πρωτοκατοικήθηκαν τον 12ο αιώνα, όταν παραχωρήθηκαν από το Βυζάντιο ως φέουδο στην οικογένεια των Φωκάδων. Κατά την Τουρκοκρατία, τα Ανώγεια έγιναν βακουφικό χωριό, αφιερωμένο στα τζαμιά της Βαλιδέ Σουλτάνας. Παράλληλα όμως γέννησε μεγάλους αντάρτες, που συμμετείχαν σε όλες σχεδόν τις επαναστάσεις της Κρήτης. Η έντονη ορεινή μορφολογία του Ψηλορείτη κράτησε τους Τούρκους μακρυά και έδωσε καταφύγιο στους αντάρτες, όταν οι Τούρκοι κατέκαψαν το χωριό το 1822 και το 1867.
Η αντάρτικη ψυχή των Ανωγειανών δεν σταμάτησε όταν η Κρήτη καταλήφθηκε από τους Γερμανούς, το 1941, καθώς εδώ ιδρύθηκε η Επιτροπή Απελευθερωτικής Δράσης. Ωστόσο, η σημαντικότερη στιγμή στην ιστορία του χωριού ήταν το ολοκαύτωμα, μετά την απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε και τη μεταφορά του στα Ανώγεια, πριν φυγαδευτεί από τις νότιες ακτές του Ρεθύμνου στην Αφρική. Οι Γερμανοί περικύκλωσαν το χωριό και αφού κατέσφαξαν όσους άντρες δεν είχαν προλάβει να διαφύγουν στον Ψηλορείτη, ισοπέδωσαν τα 800 σπίτια του χωριού.
- 1
- 2
Σπήλαιο Ιδαίο Άντρο 
Το Ιδαίο Άντρο βρίσκεται στις ανατολικές παρειές του όρους Ίδη (Ψηλορείτης), στο οροπέδιο της Νίδας. Το σπήλαιο απέχει 24km από τα Ανώγεια Μυλοποτάμου και 78 km από το Ρέθυμνο. Το σπήλαιο δεν έχει ιδιαίτερη γεωλογική αξία, αλλά έχει τεράστια μυθολογική και πολιτισμική αξία, καθώς ήταν το σπήλαιο που σύμφωνα με το μύθο μεγάλωσε ο μεγαλύτερος θεός της αρχαιότητας, ο Δίας.
Τίμιος Σταυρός στον Ψηλορείτη 
Η περήφανη οροσειρά της Ίδης ή Ψηλορείτη όπως οι περισσότεροι σήμερα ονομάζουν το ιερό από την αρχαιότητα βουνό έχει τον Τίμιο Σταυρό που με υψόμετρο 2456 μέτρα είναι η ψηλότερη κορφή όλης της Κρήτης. Για την ανάβαση στον Τίμιο Σταυρό υπάρχουν αρκετοί τρόποι και από τη βόρεια πλευρά αλλά και από τη νότια.
Το Σπήλαιο Ζωνιανών, Σφεντόνη ή του Σφεντόνη η Τρύπα, βρίσκεται 1km βορειοανατολικά των Ζωνιανών Μυλοποτάμου, περίπου 43km από το Ηράκλειο και 52 από το Ρέθυμνο. Αναπτύσσεται στις νότιες παρειές του λόφου Χαλέπα, σε υψόμετρο 630μ. Το σπήλαιο είναι προσβάσιμο και είναι το πιο όμορφο σπήλαιο της Κρήτης και ένα από τα ομορφότερα στην Ελλάδα, με πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο. Ανήκει στο Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη.
Οροπέδιο Νίδας 
Το οροπέδιο της Νίδας είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Κρήτης και βρίσκεται σε υψόμετρο 1400 μέτρων, στην καρδιά του Ψηλορείτη (Ίδη). Οι κορυφές των τριγύρω βουνών είναι χιονισμένες έως τις αρχές του καλοκαιριού, δημιουργώντας ένα υπέροχο τοπίο. Το όνομα του προέρχεται από τις λέξεις «Στην Ίδα», που σημαίνει «στον Ψηλορείτη».
Οικία Νίκου Ξυλούρη 
Στην κεντρική πλατεία των Ανωγείων μπορεί κανείς να επισκεφθεί το ταπεινό σπίτι του Νίκου Ξυλούρη, του διασημότερου λυράρη του νησιού, του Αρχάγγελου της Κρήτης. Το σπίτι – μουσείο είναι ουσιαστικά ένα μικρό δωμάτιο όπου υπάρχουν κειμήλια και φωτογραφίες του θρυλικού «Ψαρονίκου».
Αστεροσκοπείο Σκίνακα 
Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα είναι μια κοινή ερευνητική εγκατάσταση του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ινστιτούτου Max Planck Εξωγήινης Φυσικής της Γερμανίας.
Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Ποταμιάνου 
Το μουσείο είναι ένα από τα δύο μουσεία κέρινων ομοιωμάτων που υπάρχουν στην Ελλάδα και είναι μια ιδιωτική πρωτοβουλία του γλύπτη Διονύση Ποταμιάνου. Βρίσκεται στα Ζωνιανά Μυλοποτάμου, στους βόρειους πρόποδες του Ψηλορείτη.
Ζώμινθος 
Η αρχαία Ζώμινθος βρίσκεται 7km δυτικά των Ανωγείων, πάνω στο δρόμο που οδηγεί στο οροπέδιο της Νίδας. Παρόλο που εντοπίστηκε μόλις το 1982, η Ζώμινθος πλέον αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Κρήτη, που πολλοί τη συγκρίνουν σε σπουδαιότητα με αυτή της Κνωσού.
- 1
- 2
