Η ύπαρξη πολυάριθμων φαραγγιών, ιδιαίτερων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τραχιά μορφολογία της Κρήτης. Η Κρήτη διαθέτει περισσότερα από 4.500 χαρτογραφημένα σπήλαια – σπηλαιοβάραθρα, στη διάθεση, κάθε έμπειρου σπηλαιολόγου, ώστε να απολαύσει τον πλούσιο διάκοσμό τους και τη μοναδική πανίδα τους.
Η γεωλογική ιδιαιτερότητα της Κρήτης αποτελεί το αγαπημένο αντικείμενο πολλών διεθνών σπηλαιολογικών ομάδων που οργανώνουν αποστολές για την ανακάλυψη ανεξερεύνητων σπηλαίων ή την επίσκεψη τους στα βαθιά σπηλαιοβάραθρα (ο Γουργούθακας, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα, με βάθος -1208μ., το LEON, το 2ο μεγαλύτερο της χώρας, με βάθος -1.110μ.και μήκος 2.850μ. και άλλα). Τα Λευκά Όρη και τα Γεωπάρκα της Σητείας και του Ψηλορείτη είναι τα σημαντικότερα πεδία για εξερεύνηση σπηλαίων.
Στο νησί λειτουργούν πολλά σπηλαιολογικά σωματεία, που προσφέρουν τεράστιο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο, τα οποία στο σύνολό τους αποτελούν την πιο δραστήρια σπηλαιολογική κοινότητα στην Ελλάδα.