Μανουσάκια

Μία από τις πιο έντονες μυρωδιές από λουλούδια που υπάρχει στα Κρητικά άνθη είναι εκείνη από τα περίφημα μανουσάκια. Τα μανουσάκια παλιότερα κατά τους χειμερινούς μήνες κοσμούσαν τα ανθοδοχεία πολλών σπιτιών στα χωριά, αλλά και στις πόλεις της Κρήτης, αφού πολλοί τα συνέλεγαν και στη συνέχεια τα πουλούσαν σε μάτσα στις πόλεις. Στην Κρήτη έχουμε 2-3 από τα 6 συνολικά είδη νάρκισσου που φύονται στην Ελλάδα, τα μανουσάκια ή μανούσα, όπως αποκαλούνται σε κάποιες περιοχές. Το πλέον κοινό και γνωστό είδος είναι το Narcissus tazetta που σημαίνει Νάρκισσος ο κυπελλοφόρος από το μικρό κίτρινο κύπελλο που σχηματίζει η κορώνα του άνθους τους.

Τα μανουσάκια είναι ποώδη φυτά και μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 40 εκατοστά μήκος. Τα άνθη είναι λευκά και περιτριγυρίζονται από αρκετά λεπτά και μακριά λογχοειδή, σκουρόχρωμα φύλλα που φτάνουν το ίδιο μέγεθος. Όπως και άλλα είδη νάρκισσων, τα μανουσάκια των Κρητικών βουνών έχουν ένα από τα πιο έντονα και πιο αναγνωρίσιμα αρώματα από τα λουλούδια του μεσογειακού χώρου, που είναι και η μοναδική περιοχή του κόσμου που το συναντάμε. Το μοναδικό αυτό άρωμα που έχουν είναι και η αιτία που σήμερα έχει μειωθεί πολύ ο πληθυσμός τους, αφού για χρόνια δέχονται επιθέσεις από τους διάφορους ανθοσυλλέκτες που τα κόβουν με σκοπό είτε να τα πουλήσουν είτε να τα βάλουν σε βάζο στα σπίτια τους. Τα μανουσάκια είναι φυτά πολυετή με βολβό και ανθίζουν στις αρχές του χειμώνα αλλά πολλές φορές η ανθοφορία τους διαρκεί μέχρι και τους ανοιξιάτικους μήνες.

Το επιστημονικό όνομα που έχει ολόκληρη η οικογένεια των Νάρκισσων το οφείλει σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία σε έναν πολύ όμορφο νέο, τον Νάρκισσο που καμάρωνε για την ομορφιά του. Από εκεί προέρχεται και η λέξη ναρκισσισμός. Το άρωμα που έχουν τα μανουσάκια είναι τόσο έντονο που σε κλειστό χώρο μπορεί να προκαλέσει ακόμα και νάρκωση στον άνθρωπο. Για τον λόγο αυτό στα σπίτια στην Κρήτη παλιότερα την νύχτα που κάποιος πήγαινε να κοιμηθεί έπαιρνε από το δωμάτιο που θα κοιμόταν το βάζο με τα μανουσάκια και το μετακόμιζε σε άλλο δωμάτιο, επειδή γνώριζαν τους κινδύνους που μπορούσαν να προέλθουν από το άρωμά του.

Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης