Έθιμα

Όπως σε όλη την Ελλάδα, έτσι και στην Κρήτη, με αφορμή τη γιορτή αγίων της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας, διοργανώνονται πολλά τοπικά πανηγύρια σε χωριά και πόλεις του νησιού, ειδικά το καλοκαίρι. Τα πανηγύρια, παράλληλα με τη θρησκευτική και την προσκυνηματική τους σημασία, αποτελούν αφορμή συνεύρεσης του τοπικού πληθυσμού και συμβάλλουν στη διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεων του τόπου. Μετά τα πανηγύρια, η σκυτάλη δίνεται στα χωριά, όπου ακολουθεί μεγάλο ξεφάντωμα, μουσική και χορός, που κρατάει μέχρι το άλλο πρωί.

Ένα από τα πιο αξιόλογα θρησκευτικά έθιμα, που συναντάει κανείς στην Κρήτη είναι ο εορτασμός των Χριστουγέννων σε μια αληθινή φάτνη, στο σπήλαιο της Μαραθοκεφάλας. Επίσης κατά το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στο Μαρμακέτο Λασιθίου, ξανανθίζουν οι ξηραμένες ορχιδέες που στολίζουν τον επιτάφιο, ενώ στον Άγιο Θωμά και στα Αστερούσια κυκλώνουν τους ναούς με κερωμένο σχοινί, για να κρατήσουν το κακό μακριά, αναβιώνοντας πανάρχαιες συνήθειες.

Οι απόκριες είναι μια μεγάλη γιορτή σε όλη την Κρήτη, με δεκάδες έθιμα που έχουν τη ρίζα τους στο μακρινό περελθόν. Τα Αποκριγιώματα στη Γέργερη, η μάσκα του Σίβα, η καμήλα και πάρα πολλά άλλα έθιμα έχουν αρχίσει να αναβιώνουν σε μια προσπάθεια των τοπικών αρχών να μη χαθούν στη λήθη του χρόνου.

Έθιμα, με τις ρίζες τους από τα βάθη των αιώνων, για την ίαση των ασθενών είναι ακόμη ζωντανά. Στα Σφακιά, οι πιστοί αφιερώνουν στην εκκλησία τα ζυμαρένια ανθρωπάκια του Αγίου Αντωνίου, για να γιατρέψουν τις ασθένειές τους, ενώ στον Ψηλορείτη ανθρωπόμορφοι άρτοι, τα λαζαρόψωμα, αφιερώνονται στα μνημόσυνα. Παλαιότερα, στο πανηγύρι της Αγίας Πελαγίας, έθαβαν τα μέλη του σώματος που πονούσαν στην άμμο της παραλίας για να γίνουν καλά, ενώ στον Άγιο Φανούριο Αχλαδέ οι πιστοί τοποθετούν ρούχα από τα σημεία του σώματος που νοσούν σε μια κοκορεβυθιά.

Το Πάσχα επικρατούν μερικά από τα πιο ιδιαίτερα έθιμα στην Ελλάδα, όπως ο πλειστηριασμός του Σταυρού, το πέρασμα των προβάτων κάτω από τον επιτάφιο, το κάψιμο του Ιούδα με τη μεγάλη φουρνάρα, η μεταφορά του Αγίου Φωτός από τους πιστούς στο σπίτι τους, χωρίς να μιλούν, και η τοποθέτηση κόκκινων αυγών στους τάφους. Στην Ασή Γωνιά και την Καρωτή Ρεθύμνου, κατά την εορτή του Αγίου Γεωργίου οι βοσκοί φέρνουν τα πρόβατα στην εκκλησία για να τα ευλογήσει ο ιερέας, ενώ ακολουθεί άρμεγμα και μοίρασμα του γάλακτος στους πιστούς.

Άλλα έθιμα: O Κλήδονας εορτάζεται την ημέρα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, στα τέλη Ιουνίου. Κατά τη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, πιστοί αφιερώνουν τα πιο γινωμένα σταφύλια στην εκκλησία, για να ευλογηθούν τα αμπέλια τους, ενώ την ίδια μέρα στην κορυφή του Αφέντη της Δίκτης, οι πιστοί σκαλίζουν το χώμα για να βρουν νομίσματα, που θεωρούνται φοβερό φυλακτό. Την ημέρα του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή, σε όλη την Κρήτη, ανοίγουν τα βαρέλια με το κρασί.