Καρβουνάδες

Το χωριό Αγιά Μυλοποτάμου στο Ρέθυμνο έχει ταυτιστεί με την παραγωγή κρητικών κάρβουνων και ακόμα και σήμερα υπάρχουν πολλοί καρβουνάδες. Παντού τριγύρω στην περιοχή του χωριού μπορεί να δει κάποιος παραδοσιακά καρβουνοκάμινα να ανάβουν και να σιγοκαίνε μετατρέποντας σιγά σιγά τα κουτσούρια σε κάρβουνα. Σε παλιότερες και δύσκολες εποχές ήταν τόσο έντονη η δραστηριότητα των καρβουνοκάμινων που σιγά σιγά οι καρβουνάδες έκοψαν από τις πλαγιές των Ταλαίων Όρεων όλα σχεδόν τα δέντρα, ενώ ήταν καλυμμένες για αιώνες από παρθένα δάση.

Υπάρχουν δύο τύποι καμινιών, τα ανοικτά και τα κλειστά. Τα ανοικτά δεν είναι κτισμένα αλλά πρόκειται για σωρούς από ξύλα που σκεπάζονται με χώμα και αφήνονται να σιγοκαίνε. Τα κλειστά καμίνια των καρβουνάδων συνήθως είναι φτιαγμένα από τσιμέντο και μπλόκους στις μέρες μας ενώ παλιότερα ήταν πέτρινα. Το ξύλο που χρησιμοποιείται συνήθως είναι ελιάς που δίνει κάρβουνα άριστης ποιότητας. Τα ανοικτά καμίνια δίνουν κάρβουνο ανώτερης ποιότητας και πιο ακριβό από τα κλειστά αλλά η όλη διαδικασία παραγωγής είναι πολύ χρονοβόρα. Σε ένα καμίνι κλειστού τύπου απαιτούνται περίπου 7-10 μέρες για την ολοκλήρωση της παραγωγής ενώ σε ένα υπαίθριο μπορεί να διαρκέσει ακόμα και μήνα το ψήσιμο.

Με την εισαγωγή από τρίτες χώρες κάρβουνων στην Ελλάδα και στην Κρήτη χαμηλότερου κόστους η παραδοσιακή αυτή ασχολία των κατοίκων της Αγιάς γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και δυστυχώς ολοένα και λιγότερα καμίνια συνεχίζουν σήμερα να καπνίζουν στην Αγιά, ενώ το μέλλον της αρχέγονης αυτής παράδοσης είναι αβέβαιο.

Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης