Λουμπούνι

Κάθε άνοιξη πολλά μέρη σε όλη την Κρήτη γεμίζουν από τα μωβ-μπλε άνθη που έχουν τα άγρια λούπινα (Lupinus varius), τα οποία είναι από τα πιο όμορφα και χαρακτηριστικά φυτά όλου του Μεσογειακού χώρου. Τα λούπινα ή λουμπούνια όπως τα λένε στην Κρήτη είναι ετήσια φυτά, τριχωτά με φύλλα σε σχήμα παλάμης χεριού που αποτελείται από 9-11 φύλλα συνήθως. Το ύψος τους μπορεί να φτάσει και τα 50 εκατοστά. και συνήθως στα μέρη που φυτρώνει κυριαρχεί και δημιουργεί μεγάλους πληθυσμούς. Μπορεί να το βρει κάποιος σε όλη την Κρήτη, αλλά πολύ περισσότερο στο δυτικό τμήμα του νησιού σε χωράφια και λιβάδια που δεν καλλιεργούνται με τρακτέρ. Είναι ασβεστόφοβο φυτό και προτιμά τα όξινα εδάφη.

Σαν φυτό είναι πολύ χρήσιμο επειδή εμπλουτίζει τα εδάφη όπου φυτρώνει και βοηθά φτωχά και άγονα εδάφη να γίνουν πιο γόνιμα. Ο καρπός του φυτού τα παλιότερα χρόνια ήταν εξίσου σημαντικός και βρώσιμος και οι Κρητικοί τον μάζευαν για να τον καταναλώσουν ιδιαίτερα σε περιόδους νηστείας. Επειδή όμως ο καρπός του δεν τρώγεται όπως τον δίνει η φύση, έπρεπε πρώτα να ξεπικριστεί. Έτσι έπαιρναν τα λουμπούνια και τα έβαζαν σε ένα πάνινο τσουβάλι. Στα χωριά που ήταν κοντά στη θάλασσα τα έβαζαν με το τσουβάλι το οποίο πέτρωναν για μια βδομάδα στο βυθό της θάλασσας για να ξεπικρίσουν. Σε πιο ορεινά χωριά, όπως π.χ. σε χωριά κοντά στο Σπήλι Ρεθύμνου, τα έβαζαν σε πάνινο τσουβάλι, το οποίο το έβαζαν μέσα στο νερό ενός ποταμού για 7-10 μέρες μέχρι να ξεπικρίσουν. Έπειτα ήταν έτοιμα για κατανάλωση αφού τα έβαζαν σε άλμη. Οι σπόροι του φυτού περιέχουν αλκαλοειδή που όταν καταναλωθούν χωρίς να έχουν ξεπικριστεί προκαλούν έκσταση και απώλεια των αισθήσεων και γι αυτό το λόγο τα έδιναν στους επισκέπτες του Μαντείου των Νεκρών του ποταμού Αχέροντα προκειμένου να επικοινωνήσουν με τους νεκρούς μέσα στην έκσταση που έφταναν

Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης