Σχολή Ασωμάτων στο Αμάρι
Η Μονή Ασωμάτων βρίσκεται 35χλμ νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου, στο μέσο της εύφορης και κατάφυτης κοιλάδας του Αμαρίου που σχηματίζεται ανάμεσα στο Όρος Κέδρος και στον Ψηλορείτη. Ο ναός της μονής είναι αφιερωμένος στη Σύναξη των Αρχαγγέλων που είναι γνωστοί κι ως Ταξιάρχες ή Ασώματοι (εορτ. 8 Νοεμβρίου).
Το μοναστήρι των Ασωμάτων ιδρύθηκε κατά τη Β’ Βυζαντινή Περίοδο, καθώς σε έγγραφο του 13ου αιώνα αναφέρεται η μονή του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, με την οποία και ταυτίζεται. Έχει συνδεθεί με την αρχοντική οικογένεια Βαρούχα κατά το τέλος της Ενετοκρατίας, ενώ κατά την κατάληψη της Κρήτης από τους Οθωμανούς πυρπολήθηκε.
Κατά τον 18ο αιώνα στέγασε την Επισκοπή Λάμπης κι όταν ο ηγούμενος της, Μανασσής, έγινε επίσκοπος επιμελήθηκε ευρείας κλίμακας ανοικοδόμηση του μοναστηριού. Το 1812 εδώ μετάλαβε των Αχράντων Μυστηρίων ο Οσμάν Πασάς ο Πνιγάρης ή Παπά Γιάννης, ο οποίος είχε σταλεί από την Υψηλή Πύλη για να βάλει τέρμα στον γενιτσαρισμό και λέγεται ότι ήταν Γραμματέας του Πατριαρχείου με το όνομα Βασίλειος. Κατά την επανάσταση του 1821 εγκαταλείφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα και λίγο αργότερα ανασυγκροτήθηκε, όταν και γνώρισε μεγάλη ακμή.
Η μονή είναι γνωστή σήμερα κι ως Σχολή Ασωμάτων, καθώς από το 1927 παραχωρήθηκε για την εγκατάσταση της Γεωργικής Σχολής Αμαρίου και έπαψε να λειτουργεί ως μοναστήρι. Έκτοτε αλλοιώθηκε έντονα η αρχιτεκτονική του σπουδαίου αυτού θρησκευτικού μνημείου, με την κατασκευή πολλών κτίρίων της σχολής. Η σχολή αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα ερευνητικά ιδρύματα της Κρήτης, προσελκύοντας ακόμη και επισκέπτες που έρχονταν εκδρομή για να θαυμάσουν τους ωραίους κήπους με τα συντριβάνια και τα παγώνια. Σήμερα το συγκρότημα αναστηλώνεται, ενώ παράλληλα στεγάζει ερευνητικό κέντρο του ΕΘΙΑΓΕ με κτηνοτροφικά επιστημονικά ενδιαφέροντα.
Το κτιριακό συγκρότημα περιβαλλόταν από ισχυρό τείχος, γεγονός που την έκανε ισχυρό φρούριο και προσέλκυσε επαναστάτες από την περιοχή. Η μονή ήταν βάση των Χορτάτζηδων και σήμερα σώζεται ο τάφος του Γεωργίου Χορτάτζη στον κοντινό ναό της Αγίας Παρασκευής δυτικά του οικισμού. Μετά τις εκτεταμένες φάσεις ανακασκευής του συγκροτήματος για τις ανάγκες της γεωργικής σχολής, το τείχος κατεδαφίστηκε. Τα παλαιότερα κτίρια χρονολογούνται στον 17ο αιώνα, ενώ τα υπόλοιπα στον 19ο και 20ο αιώνα.
Στο μέσο του περιβόλου συναντάμε το φραγκοβυζαντινό καθολικό της μονής, που ιδρύθηκε κατά τον 14ο αιώνα ως μονόχωρος καμαροσκέπαστος και ανακατασκευάστηκε τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα σε σταυροειδή με τρούλο. Ο αρχικός ναός με τη σειρά του είχε κτιστεί πάνω στα θεμέλια ναού του 10ου αιώνα, ο οποίος κατέρρευσε με το σεισμό του 1303. Στο δάπεδο του ναού έχουν εντοπιστεί 6 τάφοι και χάλκινοι σταυροί λιτανείας του 10ου αιώνα.
Στη μονή θα δείτε τις εικόνες της Αγίας Τριάδας (1619) και των Ταξιαρχών, έργα του ηγούμενου Μανασσή (1755). Επίσης στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης φυλάσονται πολλά ιερά σκεύη όπως εικόνες, βιβλία και χρυσοκέντητα άμφια.
Timeline
- 961-1204: Ιδρύεται η μονή Αρχαγγέλων, που ταυτίζεται με τη μονή Ασωμάτων
- 1272-78: Ο Γεώργιος Χορτάτζης, με έδρα τη μονή, ξεκινάει την Επανάσταση των Χορτάτζηδων εναντίον των Ενετών.
- 1810: Σεισμός καταστρέφει τη μονή, η οποία επισκευάζεται.
- 1812: Ο απεσταλμένος των Τούρκων στην Κρήτη κατά του γενιτσαρισμού, Οσμάν Πασάς, μεταλαμβάνει κρυφά των Αχράντων Μυστηρίων.
- 1818: Οι Τούρκοι πυρπολούν το ηγουμενείο, λόγω της επαναστατικής δράσης της μονής.
- 1821: Οι Τούρκοι καταστρέφουν εντελώς τη μονή και σφάζουν τον ηγούμενο Γεράσιμο.
- 1823: Η μονή εξακολουθεί να είναι άντρο επαναστατών και ξανακαταστρέφεται.
- 1833: Η μονή επισκευάζεται και επαναλειτουργεί (επί Αιγυπτιοκρατίας).
- 1866: Στην επανάσταση του 1866-69 η μονή γίνεται επαναστατικό κέντρο της περιοχής. Οι μοναχοί εντάσσονται στα επαναστατικά σώματα του Αμαρίου, παρά τη διαταγή του Επισκόπου Παΐσιου να δεχτούν «ευμενώς» τον Τουρκικό Στρατό και να τον αφήσουν να καθησυχάσει την περιοχή.
- 1868: Ο Κωσταρός Βολουδάκης υπογράφει παρακλητική επιστολή προς τη βασίλισσα της Αγγλίας να βοηθήσει τον Κρητικό Λαό, θέτοντας έτσι το νησί σε Αγγλική κυριαρχία.
- 1930: Ιδρύεται η Γεωργική Σχολή Ασωμάτων.
- 1935: Η μονή κρίνεται διαλυτέα.
