Έρημος της Ελιάς
Αυτό που κάνει το Κουφονήσι Σητείας πραγματικά ξεχωριστό τόπο είναι τα πολύ ιδιαίτερα τοπία που κρύβει σε κάθε γωνιά του. Ένα από αυτά που είναι και από τα πιο άγνωστα που διαθέτει είναι η έρημός του. Η έρημος του Κουφονησίου είναι ένα πραγματικά αξιοπερίεργο φαινόμενο που συναντάται στο νησί πάνω και σε ελάχιστα άλλα σημεία της Ελλάδας (π.χ. αμμοθίνες Λήμνου). Και όταν μιλάμε για έρημο δεν εννοούμε τους αμμόλοφους που καλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα της παραλιακής του ζώνης αλλά ένα σημείο στην ενδοχώρα του που δε μοιάζει καθόλου με το υπόλοιπο νησί.
Συγκεκριμένα η έρημος σχηματίζεται σε υψόμετρο περίπου 30-50 μέτρων στο κέντρο του νησιού και λίγο πιο βόρεια από το μονοπάτι που από το αρχαίο θέατρο μπορεί κάποιος να φτάσει στον αρχαίο ναό και στο φάρο που βρίσκονται στην ψηλότερη κορφή του νησιού. Η περιοχή της ερήμου φέρει το τοπωνύμιο Ελιά από ένα αιωνόβιο ελαιόδεντρο που είναι το μόνο δέντρο της περιοχής και που είναι ένα από τα 4 συνολικά ελαιόδεντρα που υπάρχουν σε ολόκληρο το νησί. Η ύπαρξη αυτής της κρυφής ερήμου που δεν φαίνεται από καμιά παραλία του νησιού δείχνει το πόσο κοντά βρίσκεται το νησί στο αφρικάνικο κλίμα και στην αφρικάνικη ήπειρο. Το απροσδόκητο αυτό τοπίο της ερήμου καταλαμβάνει έκταση αρκετών στρεμμάτων.
Στη μεγαλύτερη της επιφάνεια, η έρημος καλύπτεται από άμμο και ψηλούς αμμόλοφους οι οποίοι έχουν στις κορφές τους θάμνους και αρμυρίκια που σπάνε την μονοτονία του άγονου τοπίου. Το πιο εντυπωσιακό από όσα έχει να προσφέρει στον επισκέπτη της ερήμου το τοπίο της είναι ακριβώς αυτοί οι θάμνοι και τα δέντρα που είναι σχετικά ψηλά και ξεπροβάλλουν μέσα από σωρούς άμμου ενώ μετά την έρημο σε ολόκληρο το νησί οι θάμνοι δεν είναι ψηλοί και το τοπίο είναι ένας χαρακτηριστικός φρυγανότοπος που σε κάποια σημεία του είναι τα φρύγανα αρκετά πυκνά, ποτέ όμως τόσο ψηλά όσο στην έρημο. Ανάμεσα στους αμμόλοφους και στους λιγοστούς θάμνους της περιοχής βρίσκουν καταφύγιο οι πολλές σαύρες της περιοχής που συχνά θα τις δει κάποιος να σέρνονται στην άμμο.
Οι ακραίες καιρικές συνθήκες με τους ισχυρούς ανέμους και την παρατεταμένη ξηρασία για πολλούς μήνες του χρόνου έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους πάνω στα σχήματα που παίρνουν οι θάμνοι που αναπτύσσονται προς τα πλάγια κι όχι προς τα πάνω. Ο πιο εύκολος τρόπος για να φτάσει κάποιος στην έρημο της Ελιάς είναι από το μονοπάτι που πηγαίνει από τον Άγιο Νικόλαο (το μοναδικό ναό του νησιού) στον φάρο. Το οικοσύστημα στην περιοχή της ερήμου είναι πραγματικά πολύ ευαίσθητο και κάθε απόπειρα προσέγγισης της περιοχής πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και σεβασμό από τους επισκέπτες.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
