Ο νερόμυλος στις Χοχλακιές
Η επαρχία Σητείας λόγω του ότι είχε πολλά τρεχούμενα νερά από πολλές πηγές είχε σε αρκετά σημεία της νερόμυλους. Σχεδόν κάθε κοινότητα της είχε και από ένα ή και περισσότερους νερόμυλους σε αντίθεση με το μεγαλύτερο τμήμα της Ανατολικής Κρήτης που είχε πολλούς ανεμόμυλους λόγω της έλλειψης νερού.
Ένας από τους καλύτερα συντηρημένους νερόμυλους της επαρχίας ο οποίος έφτασε μέχρι και τις μέρες μας και στέκει σε αξιοζήλευτη κατάσταση είναι ο νερόμυλος στις Χοχλακιές. Οι Χοχλακιές είναι ένα πολύ μικρό χωριουδάκι με ελάχιστους σήμερα κατοίκους στο ανατολικότερο άκρο της Σητείας,μα και ολόκληρης της Κρήτης. Ο νερόμυλος των Χοχλακιών είναι κτισμένος στην ανατολικά έξοδο του χωριού, ακριβώς πάνω στο μονοπάτι που οδηγεί στο φαράγγι των Χοχλακιών και στην παραλία Καρούμες. Αυτός είναι και ο λόγος που τραβά τα βλέμματα των περιπατητών, οι οποίοι περνούνε από μπροστά του.
Ο μύλος είναι κτισμένος στην νότια όχθη του ρέματος Καρούμες και ο κατασκευαστής του έχει εκμεταλλευτεί την φυσική κλίση της πλαγιάς. Στην κορφή του οικοδομήματος είναι ο μύλος με το πέτρινο αυλάκι του και το ζουριό που οδηγούσε το νερό στην φτερωτή. Ακριβώς κάτω από το μύλο σαν συνέχεια του οικοδομήματος υπάρχει το μυλωνόσπιτο, στο οποίο ο μυλωνάς χρησιμοποιούσε σαν κατοικία αλλά και σαν αποθηκευτικό χώρο. Ο μύλος έχει κτιστεί εξ’ ολοκλήρου με την πέτρα της περιοχής και στην εξωτερική του πλευρά φέρει εντοιχισμένη επιγραφή λιθόγλυπτη. Η δυσανάγνωστη αυτή επιγραφεί μας πληροφορεί για το έτος κατασκευής αλλά και για τους κατασκευαστές του. Συγκεκριμένα γράφει ‘’Δαπανη αρχητεκτων Μ. Τσιχλη Α. Πιδικ. Εμ. Δερμιζακης ετος 1919’’
Σε όλο το οικοδόμημα έχει γίνει μια καλή συντήρηση στην εξωτερική του πλευρά που φαίνεται πολύ περιποιημένη. Κατεβαίνοντας κανείς από το πρόχειρο μονοπάτι στην πλαγιά φτάνει στο ισόγειο του μύλου και μπορεί να μπει μέσα στο δωμάτιο του μυλωνόσπιτου. Μέσα σε αυτό ο επισκέπτης μπορεί να δει το εντυπωσιακό ταβάνι που είναι φτιαγμένο από χοντρούς κορμούς, λεπτότερα ξύλα και άχυρο με πηλό χαρακτηριστικό του τρόπου που φτιάχνονταν τα ταβάνια παλιότερα σε μια εποχή όχι και τόσο μακρινή από την δική μας πριν την επέλαση του τσιμέντου.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
