Ανάληψη του Χριστού στην Παλαιόχωρα
Το έτος 1898 κατά την αποχώρηση των μουσουλμάνων της επαρχίας Σελίνου μέσα στο πολεμικό κλίμα που επικρατούσε τα ευρωπαϊκά καράβια που ήταν αραγμένα στα νερά της Παλαιόχωρας κανονιοβόλισαν τρία ιστορικά εκκλησάκια στην περιοχή της Παλαιόχωρας. Το αποτέλεσμα ήταν και τα τρία να γκρεμιστούν από τα θεμέλια τους. Οι τρεις αυτοί ναοί ήταν ο Άγιος Αντώνιος, η Αγία Κυριακή (όχι αυτή της Κουντούρας που είναι μεταγενέστερη, αλλά η δεύτερη ανατολικά της Παλαιόχωρας) και η Ανάληψη του Χριστού πάνω από το Πανόραμα της Παλαιόχωρας. Δεκαετίες αργότερα οι ευλαβείς κάτοικοι της περιοχής τα έκτισαν ξανά πάνω στα ίδια τα χαλάσματά τους, χρησιμοποιώντας πολλές φορές τις αρχικές πέτρες των πρώτων ναών. Η ιστορία των τριών ναών σχεδόν ξεχάστηκε εντελώς με αποτέλεσμα οι περισσότεροι σήμερα να νομίζουν ότι πρόκειται για σύγχρονους ναούς.
Το πιο σημαντικό από αυτά τα τρία εκκλησάκια θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αυτό της Ανάληψης του Χριστού. Η Ανάληψη είναι κτισμένη σε περίοπτη θέση αρκετά ψηλότερα από το σημερινό οικισμό της Παλαιόχωρας με εκπληκτική θέα στην ευρύτερη περιοχή. Το σημείο που κτίστηκε ο ναός είναι πολύ σημαντικό, επειδή ακριβώς πίσω από το ιερό του ναού ξεπηδά μέσα από τα βράχια του βουνού και τις ανθισμένες σφάκες μια πηγή νερού που τρέχει όλο το χρόνο. Η ύπαρξη αυτής της πηγής στη βραχώδη αυτή περιοχή υπήρξε καταλυτική για την δημιουργία του ναού αφού το ιερό της νερό έδινε ζωή στην περιοχή. Το νερό της πηγής αυτής με ειδικό αγωγό που σήμερα τα απομεινάρια του έχουν σχεδόν ολοκληρωτικά χαθεί, οδηγούνταν με φυσική ροή μέσα στο φρούριο της Παλαιόχωρας, αποτελώντας την κύρια πηγή υδροδότησής του. Το γεγονός ότι η πηγή βρίσκεται λίγο ψηλότερα από το ύψος του βράχου του φρουρίου, βοηθούσε έτσι ώστε η μεταφορά του νερού να είναι εύκολη χωρίς ιδιαίτερα τεχνικά έργα. Με τα χρόνια ερήμωσε το φρούριο της Παλαιόχωρας και πέρασε σε αχρηστία, όπως και το αυλάκι του νερού της Αναλήψεως, το οποίο σκέπασαν τα χώματα και τα φερτά υλικά της περιοχής. Αργότερα γκρεμίστηκε από τις κανονιές και ο ίδιος ο ναός και έτσι χάθηκε για πάντα ένα σημαντικό μάλλον μνημείο, αφού ο ναός εκείνος, όπως και όλοι οι ναοί της περιοχής που σώθηκαν, ήταν αγιογραφημένοι. Πάνω από το ναό στην ρίζα του απότομου βράχου σώζεται η βάση κάποιου παλιού κτίσματος, ενώ λίγα μέτρα πιο ανατολικά σώζεται ένα ακόμα παλιό κτίσμα. Το πλέον σημαντικό όμως είναι ότι ακόμα και σήμερα στην περιοχή αυτή σώζεται το τοπωνύμιο Καλόγερος που ονοματίζει αυτή την μικρή σε έκταση περιοχή γύρω από το ναό. Το γεγονός και μόνο ότι η περιοχή είχε κάποιο μεσαιωνικό ναό με πηγή νερού και μάλιστα με το όνομα Καλόγερος μαρτυρά ότι ο ναός της Αναλήψεως του Χριστού υπήρξε ένα από τα πολλά και χαμένα σήμερα μοναστηράκια της Κρήτης που δεν σώθηκαν σε κάποια γραπτή πηγή, τα έσωσε όμως η προφορικά παράδοση.
Ο σημερινός μονόχωρος ναός που είναι κτισμένος ακριβώς στο ίδιο σημείο με τον παλιό είναι αρκετά απλός με λιτή διακόσμηση στο εσωτερικό του. Το στοιχείο που μαρτυρά την παλαιότητά του είναι η βάση του τοίχου της ανατολικής πλευράς του ναού που είναι απομεινάρι του παλαιότερου κτίσματος και εξέχει φανερά από το μεταγενέστερο τοιχίο που υπάρχει από την βάση και πάνω. Στην Ανάληψη του Χριστού οδηγεί σύντομος χωματόδρομος που φεύγει από τον κεντρικό δρόμο που από την Παλαιόχωρα οδηγεί στο Βουτά.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
