Ναός Αγίου Αμβροσίου στην Καλλονή
Στις 7 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο γιορτάζει ο Άγιος Αμβρόσιος επίσκοπος Μεδιολάνων (Μιλάνου). Σε ολόκληρη την Κρήτη υπάρχει μια και μοναδική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Αμβρόσιο. Ο άγιος αυτός τιμάται από την καθολική εκκλησία και για το λόγο αυτό δεν υπάρχουν ναοί αφιερωμένοι σε αυτόν. Ο ένας και μοναδικός που υπάρχει σε όλη την Κρήτη και ίσως σε ολόκληρη την Ορθοδοξία βρίσκεται στο χωριό Καλλονή του Ηρακλείου.
Πρόκειται για τον ενοριακό ναό του χωριού που είναι δίκλιτος. Το άλλο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο που είναι και ο πολιούχος του χωριού Καλλονή. Μέσα στο ναό ο Άγιος Αμβρόσιος απεικονίζεται σε μια μικρή εικόνα στο πλάι του Αγίου Νικολάου να φέρει στο κεφάλι του την τιάρα των Καθολικών.
Το όνομα Καλλονή το πήρε το χωριό το 1926 όταν άλλαξε από Σκιλλούς σε Καλλονή έπειτα από προτροπή ενός χωριανού με το επίθετο Σαββάκης, ο οποίος υπηρέτησε κάμποσα χρόνια στην Καλλονή της Λέσβου. Όταν σε μεγάλη ηλικία επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του πρότρεψε τους συγχωριανούς του να αφήσουν το κακόηχο αρχέγονο όνομα Σκιλλούς και να το κάνουν Καλλονή όπως το χωριό της Λέσβου που υπηρέτησε που είναι πιο εύηχο, όπως κι έγινε τελικά. Στην εικόνα της Παναγίας στο τέμπλο του ναού στην πίσω πλευρά της είναι γραμμένο «ΕΙΣ Χωρίον Κιλούς».
Το αρχικό κλίτος του ναού που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο είναι νεοκλασσικό και χτίστηκε στις τελευταίες δεκαετίες της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη. Από την εποχή εκείνη τον τιμούσαν ιδιαιτέρως και την ημέρα της εορτής του που όλο το χωριό γιόρταζε έκαναν μεγάλο γλέντι και γιορτή και έπιναν πάρα πολύ κρασί.
Οι Τούρκοι και το κρασί
Η κατανάλωση του κρασιού την ημέρα του Αγίου Νικολάου αποτελούσε προσβολή για το μουσουλμανικό στοιχείο του χωριού που τότε δεν ήταν αμιγώς χριστιανικό. Κάποια χρονιά επειδή ένιωσαν οι Οθωμανοί ότι με το να πίνουν κρασί και να γιορτάζουν οι Χριστιανοί τον Άγιο Νικόλαο τους προσβάλλουν επειδή για αυτούς το κρασί ήταν απαγορευμένο. Έτσι πήγαν εκεί που ήταν μαζεμένοι οι Χριστιανοί και τους απείλησαν ότι αν κάνουν άλλη χρονιά γιορτή και πιουν κρασί θα τους καταστρέψουν το ναό και θα σκοτώσουν τους ίδιους.
Οι Χριστιανοί όμως της Σκιλλούς επειδή ήταν άφοβοι κι επειδή έβλεπαν ότι αργά ή γρήγορα οι Οθωμανοί θα φύγουν από την Κρήτη και οι μέρες τους ήταν μετρημένες την ίδια χρονιά σκέφτηκαν να μπουν περισσότερο στο μάτι των Τούρκων. Έψαξαν το ημερολόγιο και βρήκαν ότι την αμέσως επόμενη ημέρα από τη γιορτή του Αγίου Νικολάου υπάρχει η γιορτή του άγνωστου τότε Αγίου Αμβροσίου. Αποφάσισαν τότε να προσθέσουν κι ένα δεύτερο κλίτος στο ναό και να το αφιερώσουν στον Άγιο Αμβρόσιο που γιορτάζει την επόμενη μέρα.
Ο λόγος ήταν ότι έτσι θα μετέτρεπαν το μονοήμερο γλέντι σε διήμερο αφού τη μια μέρα θα γιόρταζαν τον ένα άγιο και την άλλη τον άλλο και θα έπιναν το διπλάσιο σε αντίθεση με τη θέληση των Οθωμανών πράγμα που όντως έγινε κι έτσι σήμερα το χωριό γιορτάζει δύο συνεχόμενες ημέρες.
Οι Οθωμανοί βλέποντας την αποφασιστικότητά τους δεν τους πείραξαν ποτέ. Την ημέρα του Αγίου Αμβροσίου υπάρχει η παράδοση ο κόσμος μετά την λειτουργία να πηγαίνει σε ένα από τα σπίτια του χωριού μαζί με τον ιερέα και να τους προσφέρει η σπιτονοικοκυρά πάντα ψαρόσουπα που έχει ετοιμάσει. Σήμερα στο χωριό Καλλονή υπάρχει το όνομα Αμβρόσιος σε άντρες του χωριού το οποίο δεν απαντάται πουθενά αλλού στην Κρήτη.
Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης
