Ναός Αγίου Φωκά στην Επισκοπή
Σε μια αγροτική περιοχή της Επισκοπής Πεδιάδος Ηρακλείου βρίσκεται ο ξεχασμένος και άγνωστος σε όλους σχεδόν Άγιος Φωκάς. Ο Άγιος Φωκάς είναι μια κατεστραμμένη εκκλησία που στις μέρες μας έχει μετατραπεί σε ένα σωρό από πέτρες που κάποτε αποτελούσαν τον περικαλλή αυτό ναό. Μονάχα κάποιο τμήμα του νότιου τοίχου σώζεται σήμερα και τολμά να ανασηκώσει το ανάστημα του από τον σωρό των σκόρπιων πετρών.
Μα αργά ή γρήγορα και αυτό το μικρό δείγμα τοίχου που έχει μείνει να μολογά ότι υπήρξε ναός εκεί θα καταρρεύσει. Οι χειμώνες ζωής που απομένουν και σε αυτό το τελευταίο τμήμα του παλιού κτιρίου του Αγίου Φωκά θα είναι σίγουρα μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός, άντε το πολύ των δυο χεριών. Κι έπειτα θα ακολουθήσει αρχικά την μοίρα της πλήρης εγκατάλειψης από την πολιτεία, ενώ αργότερα τη σειρά της εγκατάλειψης θα πάρει η λήθη και θα ξεχαστεί ακόμα και η ύπαρξή του, όπως και τόσων άλλων ξεχασμένων σήμερα μνημείων αν δεν ληφθεί κάποιο μέτρο έστω και τώρα.
Τα ερείπια του Αγίου Φωκά βρίσκονται σε μια αρκετά φορτισμένη λατρευτικά περιοχή όπως και κάθε κομμάτι γης εξάλλου που περιβάλλει την Επισκοπή Πεδιάδος. Βρίσκεται ανάμεσα στην χιλιόχρονη εκκλησία της Παναγίας της Κεραλημνιώτισσας που υπήρξε μοναστήρι και στον Άγιο Γεώργιο στο Τουπάκι με τις εκπληκτικές αγιογραφίες του που επίσης υπήρξε μοναστήρι. Δεν θα ήτανε διόλου περίεργο και ο Άγιος Φωκάς να υπήρξε και αυτός σε κάποια φάση της λειτουργικής ζωής του μοναστηράκι. Έχει οπτική επαφή και με τα δυο κοντινά του ιστορικά μοναστήρια αλλά και με τον οικισμό της Επισκοπής.
Το κτίσιμο του ναού πρέπει να αναζητηθεί αρκετούς αιώνες πίσω, μάλλον στην ύστερη βυζαντινή εποχή τότε που οι μνήμες από το πέρασμα του Νικηφόρου Φωκά ήταν αρκετά έντονες στην Κρήτη. Η χρήση κεραμικών τμημάτων ανάμεσα στις πέτρες του τοίχου μας βοηθά να πούμε ότι ο ναός κτίστηκε ίσως και πριν την έλευση των Ενετών στην Κρήτη. Ο ναός από όσο φαίνεται υπήρξε μονόχωρος και δυστυχώς το τμήμα που σώζεται δεν μας βοηθά να κατανοήσουμε αν είχε αγιογράφηση ή όχι, το πιο πιθανόν όμως είναι να ήταν κατάγραφος. Μπροστά από τον σωζόμενο νοτικό τοίχο σχηματίζεται μεγάλος σωρός από τις πέτρες που κάποτε ήταν κτισμένος ο ναός και ανάμεσα τους βγαίνουν πολλοί άρτηκες που την άνοιξη χρωματίζουν το τοπίο.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
