Αγία Μονή στην Άνω Βιάννο
Το μοναστήρι της Αγίας Μονής βρίσκεται περίπου 60χλμ νοτιοανατολικά του Ηρακλείου και 38χλμ δυτικά της Ιεράπετρας, σε εύφορη κοιλάδα πολύ κοντά στην αρχή του Φαραγγιού του Καβουσίου. Η πρόσβαση γίνεται μέσω σύντομου δρόμου που ξεκινάει από την Άνω Βιάννο και διέρχεται μέσα από ένα κατάφυτο τοπίο, ο οποίος συνεχίζει προς τους Καψάλους του Κερατόκαμπου. Το μοναστήρι αυτό υπήρξε έδρα της Επισκοπής Αρκαδίας ως το 1900, όταν η επισκοπή μεταφέρθηκε στους Αγίους Δέκα και ανασυστάθηκε σε Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας. Ακόμη και σήμερα υπάρχει ο τάφος του τελευταίου επισκόπου Αρκαδίας Νικόδημου Κατσαράκη, αλλά και ο τάφος του Πρωθυπουργού της Κρητικής Πολιτείας Γεωργίου Παπαμαστοράκη που καταγόταν από την Άνω Βιάννο.
Το μοναστήρι λειτουργούσε ως ανδρική μονή και είναι αρκετά μικρό και πολύ παλαιό. Το καθολικό της Αγίας Μονής, με την επιβλητική θύρα του, είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου (εορτ. 15 Αυγούστου) και φέρει εξωτερικά πολλά εφυαλωμένα πινάκια (στρογγυλά διακοσμητικά κεραμικά). Γύρω από το καθολικό υπάρχουν τα κελιά των μοναχών και διάφοροι βοηθητικοί χώροι. Μερικά από τα κτίσματα είναι νεότερα, ενώ τα παλιότερα βρίσκονται στα ψηλότερα επίπεδα της μονής. Ακριβώς κάτω από την Αγία Μονή, σε σύγχρονο κτίριο, λειτουργεί ξενώνας ηλικιωμένων του Δήμου Βιάννου.
Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία κτίσεως, αλλά κατά την παράδοση κτίστηκε από τρεις Κύπριες μοναχές, οι οποίες αρχικά έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στον Κερατόκαμπο αλλά λόγω των πειρατικών επιδρομών, αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην ενδοχώρα, όπου και έκτισαν την Αγία Μονή στη σημερινή της θέση. Επίσης λέγεται ότι η μία από τις μοναχές ίδρυσε την Παναγία την Κεραλιμενιώτισα.
Οι σπουδαίες φορητές εικόνες του ζωγράφου Άγγελου (Δέηση στο τέμπλο του καθολικού, Μεταμόρφωση και Παναγία Ψυχοσώστρα) μαρτυρούν ότι η μονή ήταν ένα σημαντικό καθίδρυμα. Αναφέρεται στα τέλη του 19ου αιώνα ως ανεξάρτητο μοναστήρι, αλλά αργότερα ερήμωσε και έγινε εξάρτημα της Μονής Αγίου Αντωνίου της Άρβης.
Χρονολόγιο
- Βυζαντινή Εποχή: Τρεις μοναχές από την Κύπρο ιδρύουν την Αγία Μονή.
- 1842: Το μοναστήρι ερειπώνεται
- 1865: Το μοναστήρι ξανακατοικείται
