Βάμου

Ο Βάμος είναι η σημερινή πρωτεύουσα της επαρχίας Αποκόρωνα. Εδώ βρισκόταν ένας γνωστός πύργος, ο Πύργος του Βάμου (δεν έχει σχέση με τον Κουλέ του Βάμου). Η Υψηλή Πύλη, μετά την επανάσταση του 1866, προχώρησε στην ίδρυση ενός ακόμη νομού στην Κρήτη, που αποτελούνταν από τις επαρχίες Αποκόρωνα, Σφακίων και Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης. Αυτός ήταν ο νομός (λιβά) Σφακίων με πρωτεύουσα τον Βάμο.

Γι’ αυτό το λόγο, ο πρώτος διοικητής του νομού Σάββας Πασάς, εκτός από το διοικητήριο που βρισκόταν στη θέση που είναι κτισμένο του Γυμνάσιο Βάμου, ανήγειρε και έναν πύργο με στρατώνες. Ο πύργος δεν κατατάσσεται στους Κουλέδες, καθώς είχε κτιστεί για να ισχυροποιήσει στρατιωτικά την πρωτεύουσα του νέου νομού. Τον πύργο Βάμου έκαψαν οι επαναστάτες, μαζί με το διοικητήριο και άλλα τουρκικά οικοδομήματα, τον Μάιο του 1896, ως αντίποινα για τις σφαγές που είχαν προηγηθεί τότε στην πόλη των Χανίων.

Στη σφοδρή μάχη που έγινε στον Βάμο, οι επαναστάτες νίκησαν κατά κράτος του Τούρκους και τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν τον τόπο αυτό. Σκοτώθηκαν 200 Τούρκοι, μεταξύ των οποίων κι ο γνωστός Τουρκοκρητικός Μπαντρής Εφέντης. Η εκδικητική μανία των Χριστιανών ξέσπασε μετά σ’ ότι τουρκικό υπήρχε, με αποτέλεσμα να καταστραφεί εντελώς ο πύργος.