Νησίδα Θοδωρού
Το Νησί Θοδωρού ή Άγιοι Θεόδωροι βρίσκεται απέναντι από την παραλία της Αγίας Μαρίνας στα Χανιά, μόλις μισό μίλι βορειότερα. Η ιστορία της νησίδας και η οικολογική της σημασία για την διάσωση του προστατευόμενου Κρητικού Αίγαγρου, κάνει την αναφορά σε αυτό το μικρό σημείο του χάρτη επιτακτική.
Το νησί Θοδωρού είναι βραχώδες, με έκταση 697 στρεμμάτων, ενώ το μέγιστο μήκος του φτάνει τα 3800μ. Εκτός από το μεγάλο νησί υπάρχει και ένας μεγάλος βράχος δίπλα του, το νησί Γλαράκι, οπότε οι κάτοικοι αναφέρονται και στα 2 νησιά με το όνομα «τα Θοδωρού». Στη νότια πλευρά του νησιού, υπάρχει μια πολύ μεγάλη τοξωτή σπηλιά, η οποία κάνει το νησί από την απέναντι ακτή να θυμίζει τέρας που έχει ανοιχτό το στόμα του.
Το νησί, παρά το μέγεθος του έχει μια πλόυσια ιστορία αλλά και θρύλους να διηγηθεί. Στο πέρασμα των αιώνων έχει αλλάξει πολλά ονόματα. Αρχικά λεγόταν Άκυτος ή Ακοίτιον, δηλαδή ακατάλληλο για κατοικία. Το συναντάμε καταγεγράμμενο και ως Λητώα ή Τούλλουρος. Το σημερινό του όνομα το οφείλει στο τρίκλιτο εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων, που δυστυχώς μόνο ερείπια του διασώζονται σήμερα. Ο ναός ήταν πρωτοχριστιανικός και ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Θεόδωρο το Στρατηλάτη. Στο σημείο αυτό έχει κτιστεί νεότερος ναός, μικρότερου μεγέθους.
Ήδη από πολύ νωρίς, κατά την Μινωική περίοδο το νησί αποτέλεσε λατρευτικό χώρο. Πολύ αργότερα, το 1574, οι Ενετοί έχτισαν ένα μεγάλο φρούριο, για να προστατεύει όλη την περιοχή του Πλατανιά από ενδεχόμενη εχθρική εισβολή. Την ίδια χρονιά, οι Ενετοί κατάφεραν να κτίσουν ένα πολυγωνικό φρούριο στην κορυφή του νησιού (το ονόμασαν Turluru) κι ένα δεύτερο χαμηλότερα (το ονόμασαν Άγιος Θεόδωρος ή S. Francesco, από την εκεί Εκκλησία). Τα φρούρια στοίχισαν το μεγάλο, για την εποχή, ποσό των 21.500 δουκάτων, ενώ αρκετοί ήταν και όσοι βοήθησαν και με την μορφή αγγαρειών. Στην συνέχεια, οι Ενετοί σχεδίασαν να κτίσουν ένα τρίτο φρούριο βόρεια της νησίδας, όμως εγκατέλειψαν την ιδέα σύντομα.
Το 1645, οι Τούρκοι εξαπέλυσαν επίθεση κατά της νησίδας και την κατέλαβαν, ύστερα από ηρωική μάχη των 70 αμυνομένων Ενετών φρουρών. Θέλοντας να μην παραδοθούν στα χέρια των Τούρκων, ο επικεφαλής της φρουράς του κάστρου, Βλάσιος, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη και ανατίναξε όλη τη φρουρά, μαζί με τους Τούρκους που είχαν μπει στο φρούριο. Το 1650 η νησίδα επανήλθε στην κυριαρχία Ενετών ως το 1699, οπότε παραδόθηκε στους Τούρκους, 30 χρόνια μετά την άλωση του Χάνδακα. Η νησίδα περιήλθε στα χέρια των Κρητών, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης. Το 1897, δύναμη του Ελληνικού στρατού, με αρχηγό τον Τιμολέοντα Βάσσο, ανέβηκε στο νησί, παρά την απειλητική παρουσία των πολεμικών πλοίων των Μεγάλων Δυνάμεων.
Σήμερα, από τα δύο κάστρα και από την αρχική εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων, έχουν δυστυχώς απομείνει ελάχιστα ερείπια. Η επίσκεψη στο νησί απαγορεύεται καθώς αποτελεί καταφύγιο άγριας ζωής για τον Κρητικό Αίγαγρο. Ωστόσο μια φορά το χρόνο, κατά το πανηγύρι των Αγίων Θεοδώρων τον Ιούνιο, καραβάκια μεταφέρουν δωρεάν πιστούς από τον Πλατανιά και την Αγία Μαρίνα και τους αποβιβάζουν στην μοναδική παραλία του νησιού για να παρακολουθήσουν την Θεία Λειτουργία και να περιηγηθούν στο νησί.
Ο μύθος για τη δημιουργία τους
Τα Θοδωρού δεν θα μπορούσαν να λείψουν από την λαϊκή θυμοσοφία, ειδικά την στιγμή που η σπηλιά στην νότια πλευρά της νησίδας, κάνει τη Θοδωρού να μοιάζει με τέρας που απειλητικά πλησιάζει την στεριά με ανοιχτό το στόμα. Άλλωστε οι ντόπιοι συχνά αναφέρουν τον νησί κι ως «Θεριό».
Αρκετοί θρύλοι έχουν ειπωθεί σχετικά με την δημιουργία των νησιών. Η πιο διαδεδομένη ιστορία αναφέρει ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια το νησί δεν υπήρχε καθόλου. Μια μέρα λοιπόν, οι κάτοικοι είδαν ένα τεράστιο τέρας και το μικρό του, να πλησιάζουν απειλητικά προς την Κρήτη. Κατά κάποιες εκδοχές ήταν μια τεράστια αρκούδα με το αρκουδάκι της.
Τότε άρχισαν να του πετούν δόρατα και βέλη από μακριά για να το σκοτώσουν, αλλά αυτό συνέχιζε την πορεία του μανιασμένο προς την ακτή. Τρομοκρατημένες οι γυναίκες από την περιοχή, άρχισαν να προσεύχονται στην Αγία Μαρίνα και τον Άγιο Γεώργιο για να σωθούν, Οι προσευχές στους αγίους εισακούστηκαν και τα δύο τέρατα πέτρωσαν και δημιουργήθηκαν τα νησιά των Αγίων Θεοδώρων, η μεγάλη Θοδωρού και το Γλαράκι. Το τέρας πέτρωσε ενώ είχε ανοιχτό το στόμα του, απειλώντας να καταβροχθίσει τους κατοίκους.
