Μεσογειακή Φώκια
Η Μεσογειακή Φώκια Μοναχός (επιστ. Monachus monachus) αποτελεί ένα από τα πιο απειλούμενα θηλαστικά του κόσμου, με λίγες εκατοντάδες εναπομείναντα άτομα. Το όνομα της προέρχεται από τις δίπλες που έχει στο λαιμό της που θυμίζει πτυχές σε ράσα μοναχού ή λόγω του ότι ζει μοναχικά.
Το είδος ζει κυρίως στις ελληνικές θάλασσες, ενώ υπάρχουν κι άλλοι σημαντικοί πληθυσμοί στη Μεσόγειο, όπως στην Μαδέρα, στο Μαρόκο, στην Αλγερία, στην Τουρκία, στην Κύπρο, αλλά και στον Ατλαντικό (Μαυριτανία). Στην Κρήτη ο πληθυσμός είναι πολύ μικρός σε σχέση με το υπόλοιπο Αιγαίο (Αλόνησος, Γυάρος, Κάρπαθος, Κίμωλος, κλπ.), αλλά παρόλα αυτά πρέπει να προστατευθεί.
Στην Κρήτη φωλιάζει σχεδόν σε όλο το εύρος της. Γνωστές περιοχές που ζει είναι η περιοχή με τις σπηλιές ανάμεσα στη Σκαλέτα και το Γεροπόταμο, το Κουφονήσι, τη Γαύδο, τα Σφακιά, , τη χερσόνησο και τα νησιά της Γραμβούσας, τη Χρυσή, το Ακρ. Δράπανο στα Χανιά (π.χ. Σπήλαιο Ελεφάντων), το Ξερόκαμπο και τις ακτές των Αστερουσίων.
Το σώμα της φώκιας έχει μήκος 2.0 – 2.4 μέτρα, ενώ το βάρος της φτάνει τα 300 κιλά. Τρέφονται με μικρά ψάρια και αστακούς, αλλά κυρίως με χταπόδια τα οποία ψαρεύουν ακόμη και σε 150μ βάθος. Δεν απομακρύνονται ιδιαίτερα από τις ακτές και συνήθως βρίσκουν καταφύγιο σε μικρές παραλίες που σχηματίζονται μέσα σε σπηλιές, πάντα μακρυά από τον άνθρωπο. Ζουν έως και 30 χρόνια, και τα θηλυκά γεννούν ένα φωκάκι κάθε χρόνο. Τα μωρά γεννιούνται μαύρα με ένα λευκό σημάδι στην κοιλιά αλλά μετά από δυο μήνες αλλάζουν χρώμα και γίνονται γκρι ή μπεζ, σαν τις ενήλικες φώκιες. Πιο συγκεκριμένα, τα ενήλικα θηλυκά εμφανίζουν χρωματισμούς που ποικίλουν μεταξύ του καφέ μπεζ και γκρι-ασημί, με πιο ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις στην κοιλιά, ενώ τα αρσενικά εμφανίζονται σκούρα γκρι ή μαύρα, με μια ευδιάκριτη λευκή περιοχή στην κοιλιά.
Τον τελευταίο αιώνα ο αριθμός τους μειώθηκε δραματικά. Ο κυριότερος λόγος είναι η θανάτωση από ψαράδες, καθώς θεωρούσαν ότι τρώνε τα ψάρια τους. Επίσης, η φώκια αναπαράγεται σε πολύ απόμερα σημεία και απομονωμένες ακτές, που έχουν λιγοστέψει δραματικά λόγω της ανθρώπινης παρουσίας σχεδόν παντού. Τέλος, σε πολλές περιοχές έχουν λιγοστέψει τα ψάρια, λόγω της μόλυνσης ή της υπεραλιείας, και έτσι δεν βρίσκουν πλέον τροφή. Μάλιστα, η ύπαρξη φώκιας σε ένα μέρος θεωρείται ότι αποδεικνύει το πόσο καθαρό και και υγιές είναι το θαλάσσιο οικοσύστημα, ενώ η εξαφάνιση μιας φώκιας δείχνει την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Οι φώκιες ανακηρύχτηκαν το 1981 ως προστατευόμενο είδος και σήμερα ανήκει στα κρισίμως απειλούμενα με εξαφάνιση ζώα. Στην Κρήτη δεν έχει οριστεί κάποιος χώρος για της προστασία της, όπως στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλονήσου. Επίσης, το 1992 ιδρύθηκε η σημαντικότατη οικολογική οργάνωση «Ελληνική Εταιρεία για την μελέτη και προστασία της θαλάσσιας φώκιας» (MOM) με σκοπό την προστασία της φώκιας, η οποία δραστηριοποιείται επιτυχώς μέχρι και σήμερα.
