Βιάννος

Η Άνω Βιάννος, ή απλώς Βιάννος, είναι μικρή κωμόπολη με περίπου 1000 κατοίκους, η οποία αποτελεί την πρωτεύουσα του Δήμου Βιάννου στο νότιο Ηράκλειο. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 550μ στις νοτιες πλαγιές της Δίκτης, πάνω από ένα μεγάλο κι εύφορο οροπέδιο, όπου καλλιεργούνται κυρίως ελιές, ενώ οι κάτοικοί της ασχολούνται επίσης και με την ορεινή κτηνοτροφία.

Λίγο δυτικότερα υπήρχε η αρχαία πόλη Βίεννος, από την οποία παίρνει και το σημερινό όνομά της. Η αρχαία Βίεννος έκοβε δικό της νόμισμα που απεικόνιζε τη θεά Άρτεμη και ένα άνθος με τη λέξη ΒΙΑΝΙ. Η Βιαννος καταστράφηκε από τους Οθωμανούς το 1822 και το 1866, αλλά η μεγαλύτερη από τις καταστροφές θεωρείται το ολοκαύτωμα της επαρχίας Βιάννου από τους Γερμανούς το 1943, όταν εκτελέστηκαν σχεδόν 500 άμαχοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά από διάφορα χωριά της περιοχής. Καθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου τελείται μνημόσυνο για τα θύματα του ναζισμού.

Ο επισκέπτης αξίζει να περπατήσει στα στενά σοκάκια του χωριού και να δροσιστεί κάτω από τον αρχαίο πλάτανο της κεντρικής πλατείας, το σημείο συνάντησης όλου του χωριού. Στη Βιάννο γεννήθηκε ο μεγάλος συγγραφέας Ιωάννης Κονδυλάκης, που θεωρείται ο πατέρας του χρονογραφήματος, και προτομή του οποίου κοσμεί την πλατεία. Δίπλα υπάρχει ο παλιός νερόμυλος και το Λαογραφικό Μουσείο της Βιάννου.

Μέσα στο χωριό υπάρχουν δεκάδες εκκλησίες, από τις οποίες ξεχωρίζει η Αγία Πελαγία με τις εξαιρετικές τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Άλλες εκκλησίες είναι ο Μιχαήλ Αρχάγγελος, η Παναγία, η Αγία Μαρίνα, η Αγία Αικατερίνη κι ο Άγιος Δημήτριος. Λίγο έξω από τη Βιάννο υπάρχει το παλιό μοναστήρι της Αγίας Μονής και ο κατάγραφος ναός του Αγίου Γεωργίου.