Σπήλαιο Χωστό Νερό
Το σπήλαιο του Χωστού Νερού βρίσκεται στην περιοχή Σελιά του Γιούχτα κοντά στο δρόμο που οδηγεί στην εκκλησία του Αφέντη Χριστού. Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 720μ στη νοτιότερη κορφή του ιερού βουνού και για να μπορέσει να το δει κανείς πρέπει να μπει έρποντας. Το σπήλαιο αυτό αποτελείται από 3 αίθουσες και πολλούς διαδρόμους που τις συνδέουν όλες με την πρώτη αίθουσα μήκους 7μ, η οποία φωτίζεται επαρκώς λόγω του μεγάλου πόρου της. Βαθιά στο σπήλαιο βρίσκονται μικροί σταλαγμίτες και μικρές λεκάνες νερού. Απ' τους σταλαγμίτες τρέχει νερό, χειμώνα - καλοκαίρι σε μικρή ποσότητα. Η πηγή πήρε το όνομα της απ' το σπήλαιο, που ονομάστηκε έτσι επειδή δεν μπορεί κανείς να το εντοπίσει εύκολα. Μέσα στο σπήλαιο σήμερα υπάρχει εικόνα της Αγίας Παρασκευή.
Φαίνεται ότι και εδώ, τα ασβεστολιθικά εξάρματα και οι ανθρωπόμορφοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες προσέλκυσαν τους Μινωίτες για να λατρεύσουν τους θεούς. Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από τα μινωικά χρόνια μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή ως ιερό, αλλά και ως καταφύγιο σε ώρες ανάγκης. Βρέθηκαν αρκετά αναθήματα, όπως πήλινα ζώδια, θραύσματα αγγείων και μέρος ενός αγαλματιδίου με κεφαλόδεσμο, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου. Τα αναθήματα μαρτυρούν μια λατρεία ποιμενική, λίγο - πολύ μυστική και επίπονη.
Το Χωστό Νερό έχει μια κακή φήμη η οποία στηρίζεται στις μαρτυρίες ότι πολλές κοπέλες πήγαιναν για να φέρουν νερό και δεν επέστρεψαν. Αυτό, αν ίσχυε, εξηγείται ως εξής: οι κοπέλες εκεί μέσα χάνονταν, γιατί ο χώρος ήταν σκοτεινός με πολλούς μικρούς διαδρόμους. Η φήμη που είχε (και ίσως έχει ακόμα) το σπήλαιο για τους Αρχανιώτες διασώζεται και από τον Ρaul Faure όταν επισκέφτηκε το σπήλαιο το 1954. Στο βιβλίο του «Τα Ιερά σπήλαια της Κρήτης» αναφέρει σχετικά: «Η σπηλιά αυτή έχει κακή φήμη σήμερα. Σύμφωνα με μια αφήγηση που άκουσα στις Αρχάνες, όποιος μπει μέσα, κινδυνεύει να καταποντιστεί στα μαύρα και βαθιά νερά της, ενώ ακριβώς δίπλα στο Χωστό Νερό, εμφανίζεται που και που, κι ύστερα χάνεται μυστηριωδώς, μια πέτρινη πλάκα με κρίκο».
