Εκτός από το μεγάλο ασκητικό κέντρο των Αστερουσίων Ορέων, η πεδιάδα της Μεσαράς και η Ρίζα του Ψηλορείτη φιλοξένησαν αρκετές μικρές μονές, οι οποίες σήμερα δεν λειτουργούν. Εδώ δε συναντάμε σε μεγάλο βαθμό ερημητήρια σε σπήλαια, σε αντίθεση με τα Αστερούσια, αλλά περισσότερο οργανωμένες κοινότητες.
Ναός Παναγίας Καρδιώτισσας στους Βώρους 
Σε μικρή απόσταση βόρεια του χωριού Βώροι βρισκόταν η μονή της Παναγίας της Καρδιώτισσας, μετόχι της μονής Βαρσαμόνερου. Σήμερα σώζεται μόνο ο κατάγραφος διπλός καμαροσκέπαστος ναός με αξιόλογες τοιχογραφίες στο νότιο κλίτος (τέλη 14ου αιώνα). Στο βόρειο τοίχο σώζεται αρκοσόλιο, δηλαδή ταφικό μνημείο της Ενετοκρατίας.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Κονταρά χρονολογείται τον 11ο-12ο αιώνα και στο εσωτερικό του φέρει τοιχογραφίες της Ενετοκρατίας
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Αγίας Τριάδας, κοντά στη Φαιστό. Είναι μικρός, μονόχωρος, καμαροσκέπαστος ναός με τοιχογραφίες του 13-14ου αιώνα. Δίπλα στο ναό σώζονται τάφοι της Ενετοκρατίας.
Λίγο νότια από το κέντρο του χωριού Άνω Μούλια της επαρχίας Καινουργίου βρίσκεται ο μικρός ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στο κέντρο μιας μικρής γρααφικής πλατείας. Εξωτερικά φαίνεται σύγχρονος ναός, αλλά η αρχική του κατασκευή ανάγεται στον 13ο αιώνα, όπως χρονολογείται η σωζώμενη τοιχογραφία της Καιόμενης Βάτου.
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής του Μερίτη βρίσκεται μέσα στα όρια της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς στην είσοδο του χωριού Αμπελούζος της επαρχίας Καινουργίου. Ο ναός είναι το μοναδικό σωζόμενο απομεινάρι από το μικρό μοναστήρι που λειτούργησε ως μετόχι της Μονής Αγίου Φανουρίου στο Βαλσαμόνερο.
Νότια του χωριού Άνω Μούλια Ηρακλείου σε αγροτική τοποθεσία συναντάμε το εκκλησάκι του Οσίου Θεόδωρου του Ηγιασμένου. Ο Όσιος Θεόδωρος ο Ηγιασμένος δεν γιορτάζει των Αγίων Θεοδώρων που γιορτάζουν πολλά εκκλησάκια που υπάρχουν σε διάφορα μέρη αλλά την ημέρα που η εκκλησία τιμά τον Άγιο Θεόδωρο τον Ηγιασμένο στις 16 Μαίου κάθε έτους. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σπάνιο άγιο και η εκκλησία αυτή είναι η μοναδική σε ολόκληρη την Κρήτη που τιμάται στο όνομά του.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου της Φαλάνδρας ή Φλάνδρας βρίσκεται κοντά στη Φαιστό και ήταν καθολικό μικρής μονής. Δίπλα στο ναό σώζονται τάφοι της Ενετοκρατίας (με επιγραφή του 1581).
Στη μέση του κάμπου ανάμεσα στα χωριά Πανασός και Γέργερη Ηρακλείου συναντάμε τον Άη Γιάννη το Γεργιανό. Γεργιανός λέγεται επειδή ενώ βρίσκεται κτισμένος σε αγροτική περιφέρεια του Πανασού ανήκει σήμερα στη Γέργερη. Ο Άγιος Ιωάννης ο Γεργιανός τιμάται στην γέννηση του Τιμίου Προδρόμου και γιορτάζει ανήμερα του Κλήδονα.
