Πεδιάδα Μεσαράς
Η Πεδιάδα της Μεσαράς, η μεγαλύτερη πεδιάδα της Κρήτης, βρίσκεται στη νότια μεριά του Νομού Ηρακλείου, σε μια επιμήκη περιοχή που έχει μήκος 50χλμ και πλάτος που δεν ξεπερνάει τα 7χλμ. Στα νότια η πεδιάδα οριοθετείται από τα άγρια Αστερούσια Όρη, στα βόρεια από τον Ψηλορείτη, ενώ στα δυτικά πλευρά καταλήγει σε μια τεράστια ακτογραμμή με αμμουδερές παραλίες. Στην ενδοχώρα της Μεσαράς υπάρχουν χωριά, των οποίων οι κάτοικοι ασχολούνται επί το πλείστον με την πρωτογενή αγροτική παραγωγή. Όσο κινούμαστε προς τη θάλασσα (προς τα δυτικά), τα χωριά και οι κωμοπόλεις είναι περισσότερο τουριστικά ανεπτυγμένες. Η μεγαλύτερη πόλη της Μεσαράς είναι οι Μοίρες που βρίσκεται στο μέσο του κάμπου, ενώ κοντά στη θάλασσα η μεγαλύτερη πόλη είναι το Τυμπάκι.
Η πεδιάδα της Μεσαράς είναι πολύ εύφορη και πάντοτε αποτελούσε το κυριότερο αγροτικό κέντρο της Κρήτης. Το θερμό κλίμα σε συνδυασμό με το γόνιμο έδαφος, συνεισφέρουν στην καλλιέργεια πρώιμων κηπευτικών, ελιάς και εσπεριδοειδών. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το κυριότερο πρόβλημα όλης της περιοχής είναι η λειψυδρία, καθώς οι βροχές είναι πολύ περιορισμένες και οι ανάγκες μεγαλώνουν. Γι’ αυτό κατασκευάστηκε το μεγάλο φράγμα της Φανερωμένης, το οποίο μάλιστα έχει γίνει σημαντικότατος υδροβιότοπος, μπλοκάροντας τον παραπόταμο Κουτσουλίδη του Γεροπόταμου.
Τα πράγματα που μπορείτε να κάνετε στην Μεσαρά και στις τριγύρω περιοχές είναι πάρα πολλά, αρκεί να έχετε αρκετό χρόνο να αφιερώσετε. Κατ’ αρχάς, επιβάλλεται να κάνετε μια στάση στο παλάτι της Φαιστού, το οποίο αποτελούσε το δεύτερο σημαντικότερο ανακτορικό κέντρο της Μινωικής Κρήτης, και στην κοντινή βασιλική έπαυλη της Αγίας Τριάδας. Λίγο μακρύτερα και κοντά στο χωριό Καλαμάκι, θα δείτε το μινωικό λιμάνι του Κομμού, δίπλα στην πανέμορφη παραλία Κομός. Κοντά στον Κομό, βρίσκεται η παραλία των Ματάλων με τις λαξευμένες σπηλιές, που την έκαναν πασίγνωστη σε όλο το κόσμο οι χίπηδες τη δεκαετία του 60’. Συνεχίζοντας, στην άλλη μεριά της πεδιάδας, δίπλα στους Αγίους Δέκα, θα συναντήσετε τα ερείπια της Ρωμαϊκής Γόρτυνας, περιτριγυρισμένα από αρχαίους ελαιώνες, που έγινε η πρωτεύουσα ολόκληρης της Κρήτης και της Κυρηναϊκής (Λιβύης) στο απόγειό της. Σπουδαίο ζωντανό θρησκευτικό κέντρο θεωρείται η μονή Καλυβιανής στις Μοίρες, αλλά και οι τάφοι των Αγίων Δέκα.
Ο κόλπος της Μεσαράς από τον Κομό
Για όσους θέλουν να δουν κάτι ανεπανάληπτο, τότε επιβάλλεται μια εκδρομή με αυτοκίνητο στα άγρια Αστερούσια Όρη, τη νοτιότερη οροσειρά της Ελλάδας. Τα Αστερούσια είναι άνυδρα και ξερά, παρά ελάχιστα σημεία που πηγές ξεδιψούν ζώα και ανθρώπους. Χαραγμένα με αμέτρητα φαράγγια (Μάρτσαλο, Αγιοφάραγγο, Τρυπητή, Ελυγιά, Αμπάς, κα), χαρίζουν στον επισκέπτη ανεπανάληπτα τοπία και ειδυλιακές ακρογιαλιές στην έξοδο τους. Αξίζει να επισκεφτείτε τα μοναστήρια τους, όπως τη Μονή Κουδουμά, τη Μονή Αγίου Νικήτα, τη μονή της Οδηγήτριας κοντά στο Σίβα και τη μονή Απεζανών. Γι΄αυτούς που δεν αντέχουν την ταλαιπωρία, ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι στα Αστερούσια οδηγούν στις πανέμορφες παραλίες του Λέντα, των Καλών Λιμένων, των Τριών Εκκλησιών και του Τσούτσουρα.
Από τη βόρεια μεριά της Μεσαράς, μπορεί κάποιος να επισκεφτεί τα χωριά της Ρίζας του Ψηλορείτη, όπως τις Καμάρες, τα Βορίζια, το Ζαρό και τη Γέργερη. Στην περιοχή υπάρχουν μοναστήρια με σπουδαία θρησκευτική παράδοση, όπως οι Μονές Βροντησίου, Βαλσαμόνερου και Αγίου Νικολάου στο Ζαρό και φυσιολατρικοί προορισμοί όπως το Φαράγγι του Ρούβα, η Λίμνη του Ζαρού, το Βοριζιανό Φαράγγι, το Σπήλαιο των Καμαρών, τα διάσπαρτα μνημειακά ελαιόδεντρα της περιοχής κλπ. Αξίζει κάποιος να ακολουθήσει την παλιά διαδρομή που ξεκινάει από την Αγία Βαρβάρα και ενώνει όλα τα χωριά της Ρίζας ως τη Νίθαυρη και να επιστρέψει στο Τυμπάκι.
