Ναός Αγίας Παρασκευής στα Αϊτάνια
Μέσα από το όμορφο χωριό Αϊτάνια Πεδιάδος Ηρακλείου φεύγει ένας εντυπωσιακά κατηφορικός χωματόδρομος που φτάνει μέχρι το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Η Αγία Παρασκευή βρίσκεται σε μια λαγκαδιά απίστευτης ομορφιάς γεμάτης με αιωνόβια ψηλά κυπαρίσσια που δεσπόζουν σε ολόκληρη την περιοχή. Λίγο πιο κάτω από το μικρό εκκλησάκι παλιότερα πριν οι γεωτρήσεις αλλάξουν τη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα βρισκόταν μια πηγή που λεγόταν του Λαζαράκη η Βρύση, η οποία σήμερα έχει στερέψει.
Το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, παρά το μικρό του μέγεθος, κρύβει μια εντυπωσιακή ιστορία δυσανάλογη του μεγέθους του. Τα τελευταία χρόνια ο Δήμος Χερσονήσου έχει τοποθετήσει απ' έξω μια ενημερωτική πινακίδα που αναφέρει πολύ βασικές πληροφορίες για το ναό. Η Αγία Παρασκευή είναι πολύ παλιός ναός και το κτίσιμό του ανάγεται σε δυο περιόδους. Το εκκλησάκι που σήμερα βλέπουμε στο μεγαλύτερο τμήμα του κτίστηκε το 14ο αιώνα, την περίοδο της Ενετοκρατίας αλλά στη βάση του ιερού του παρατηρούμε τα ίχνη από την πρώτη κατασκευαστικά φάση του που είναι αρκετά προγενέστερη και πρέπει να τοποθετηθεί στη Βυζαντινή περίοδο.
Το εσωτερικό του ναού σε αντίθεση με τη λιτή εξωτερική του εμφάνιση είναι εντυπωσιακό και κατάγραφο. Οι αγιογραφίες που κοσμούν τους τοίχους του μικρού ναού εσωτερικά έχουν δυο διαφορετικά στρώματα με το πάνω στρώμα, το νεότερο, να ανήκει στο 14ο αιώνα και να διατηρείται σε πολύ καλή πραγματικά κατάσταση. Από τις αγιογραφίες μπορούμε πολύ εύκολα να αναγνωρίσουμε κυρίως ανδρικές μορφές όπως τον Άγιο Βλάσση, τον Άγιο Τίτο, τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, ενώ δε λείπουν οι στρατιωτικοί άγιοι και σκηνές από το Θεομητορικό κύκλο. Στο ιερό βήμα κυριαρχούν τα κλασσικά μοτίβα των συλλειτουργούντων ιεραρχών, του πρωτομάρτυρα Στέφανου, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και του επιβλητικού Χριστού με το αυστηρό βλέμμα.
Εξωτερικά το εκκλησάκι έχει μια αντιρήδα στήριξης και ένα πολύ όμορφο πέτρινο τραπεζάκι για την ευλογία των άρτων στο πανηγύρι της. Η Αγία Παρασκευή στα Αιτάνια είχε πάντα ξεχωριστό ρόλο στην ζωή του χωριού και οι παλιότεροι την είχανε συνδέσει με ένα θαύμα που επαναλαμβανότανε συχνά πυκνά. Όποιος είχε παλιότερα κάποιο πρόβλημα ιατρικής φύσεως κατέφευγε στην Αγία Παρασκευή μόνος του, χωρίς παρέα. Η παράδοση λέει ότι έκανε ο ασθενής που είχε το πρόβλημα τον κύκλο εξωτερικά του ναού θυμιάζοντας ολόγυρα και παρακαλώντας το θεό. Αφού ολοκλήρωνε τον κύκλο έμπαινε ξανά μέσα στο ναό και έβλεπε μέσα στο εσωτερικό του ναού προς το ιερό βήμα να τρέχει λίγο νερό από τον τοίχο που μέχρι εκείνη τη στιγμή παρέμενε ξερός. Το αγίασμα αυτό το έπαιρνε ο ασθενής και το έβαζε στο σημείο που αντιμετώπιζε το πρόβλημα και γινότανε από θαύμα καλά, ότι κι αν είχε. Με τον τρόπο αυτό που δεν κατάφερε ποτέ το ανθρώπινο μυαλό και η απλή λογική να εξηγήσει, είχαν βρει την υγεία τους πολλοί κάτοικοι της περιοχής. Το αγίασμα αυτό έβγαινε μονάχα μετά από το την περιφορά του ναού και το θυμίαμα του πιστού και δεν είχε να κάνει με το τι εποχή του χρόνου ήταν. Το θαυμαστό αυτό γεγονός συνέβαινε μέχρι και τη δεκαετία του ’70, εποχή που τα πάντα άλλαξαν, και μαζί με την αλλαγή έφυγε και η βιωματική πίστη που είχε ο λαός της Κρήτης.
Κείμενο: Χριστόφορος Χειλαδάκης
