Μινωικό Ανάκτορο Αρχανών
Το ανάκτορο των Αρχανών βρίσκεται στην περιοχή Τουρκογειτονιά των Άνω Αρχανών. Ήρθε στο φως μόλις το 1964 από το Γιάννη Σακελλαράκη, καθώς ως τότε είχαν εντοπιστεί ελάχιστα ίχνη του. Τμήματα του βρίσκονται ακόμα κάτω από τις σημερινές κατοικίες. Το ανάκτορο ήταν εξίσου πλούσιο και ισχυρό με το ανάκτορο της Κνωσού και φαίνεται ότι είχαν ισχυρούς σχέσεις εξάρτησης. Σκοπός του ανακτόρου και της πόλης των Αρχανών, που είχε έκταση όσο και η σύγχρονη κωμόπολη, ήταν ο έλεγχος της πλούσιας κι εύφορης ενδοχώρας, αλλά κι ο συντονισμός των θρησκευτικών κέντρων της περιοχής (Ανεμόσπηλια, Γιούχτας, νεκρόπολη στο Φουρνί).
Το ανακτορικό συγκρότημα ακολούθησε παρόμοια πορεία με αυτή των υπολοίπων ανακτόρων της μινωικής Κρήτης: κτίζεται το 1900πΧ, καταστρέφεται το 1700πΧ από σεισμό, ξανακτίζεται και ξανακαταστρέφεται το 1600πΧ, ανακατασκευάζεται και καταστρέφεται οριστικά το 1450πΧ. Μετά την καταστροφή του 1450, η πόλη ακμάζει πάλι υπό Μυκηναϊκή κυριαρχία ως το 1200πΧ, όπως μαρτυρούν τα πολυάριθμα ευρήματα εκείνης της εποχής, αλλά και το μυκηναϊκό Ιερό Πύλης που εντοπίστηκε από την ομάδα της 'Εφης Σαπουνά το 2024.
Στην Τουρκογειτονιά ως σήμερα έχουν εντοπιστεί ο κυρίως πυρήνας του ανακτόρου, το θέατρο, το αρχείο με πινακίδες Γραμμικής Α, ιερά, η μνημειακή είσοδος, διαμερίσματα, δεξαμενές, υδραυλικό σύστημα. Το παλάτι ήταν πιθανώς διώροφο, ενώ οι τοίχοι του ήταν διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Μέσα στο ανάκτορο βρέθηκαν εκατοντάδες αντικείμενα και τελετουργικά σκεύη, όπως ειδώλια, φορητές τράπεζες και βωμοί, διακοσμημένοι αμφορείς, αγγεία και κύπελλα, σφραγίδες από στεατίτη, ανθρώπινες κεφαλές από ελεφαντόδοντο, μέχρι και γλάστρες. Τα περισσότερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχανών και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
