Το αρχαίο Μάτελον, τα σημερινά Μάταλα, υπήρξε επίνειο αρχικά της Φαιστού και στη συνέχεια της Γόρτυνας και είναι γνωστά για τις λαξευμένες σπηλιές τους, οι οποίες ήταν τάφοι της Ελληνορωμαϊκής περιόδου. Το ακρωτήριο νότια από τα Μάταλα έχει ταυτιστεί με το ακρωτήριο Νύσος και το σημείο που ναυάγησαν τα πλοία του Μενέλαου (σύμφωνα με την ομηρική Οδύσσεια).
Ο αρχαιολογικός χώρος δίπλα στο χωριό, ο πυρήνας της πόλης, άρχισε να ανασκάπτεται στη δεκαετία του 1980 κι έφερε στο φως μεγάλα κτίρια και εργαστήρια μετάλλων, αγγειοπλαστικής, ξυλουργικής, κλπ. Η πόλη φαίνεται ότι ήταν σε ακμή από τον 6ο πΧ έως τον 7ο μΧ αιώνα, χωρίς όμως να έχει εγκαταλειφτεί ποτέ από τότε.
Νοτιοανατολικά του χωριού, υπάρχουν τα ερείπια ενός αρχαίου ναού ενώ κοντά στην παραλία βρέθηκε μια μαρμάρινη λάρνακα. Στο λόφο νότια του οικισμού υπήρχε η ακρόπολη, στο σημείο όπου σήμερα υπάρχουν ίχνη Τουρκικού κουλέ.