Κίσαμος

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται κοντά στα αρχαία λουτρά της αρχαίας Μήθυμνας. Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με το ιερό προς το νότο και κτίστηκε τον 9ο αιώνα στη θέση Ρωμαϊκού ναού, πιθανόν της Αρτέμιδος. Αρχικά αναφέρεται ως αφιερωμένος στον Άγιο Στέφανο και στην συνέχεια στον Άγιο Γεώργιο.

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου είναι κτισμένος στον τύπο του μονόχωρου καμαροσκέπαστου με διαστάσεις 11,20 x 4.46 μέτρα. Στοιχεία για την ακριβή του χρονολόγηση δεν σώζονται, αλλά σύμφωνα με την τεχνοτροπική ανάλυση του τοιχογραφικού του διακόσμου, ο ναός ανάγεται στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα.

Ο ναός του Αγίου Βασιλείου βρίσκεται βόρεια του χωριού Βαβουλέδω Κισάμου, το οποίο είναι μια από τις πολλές γειτονιές των Παλαιών Ρουμάτων. Ο ναός αποτελεί επέκταση κατά τον 19ο αιώνα, του μικρότερου μονόχωρου καμαροσκέπαστου ναού του Σωτήρος Χριστού, ο οποίος χρονολογείται στον 15ο αιώνα. Οι δύο ναοί επικοινωνούν εσωτερικά με άνοιγμα στο νότιο τοίχο του Σωτήρος Χριστού.

Ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου ή Αστράτηγου βρίσκεται σε αγροτική τοποθεσία πολύ κοντά στο χωριό Κούνενι (σημερινή Βάθη) και ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόχωρου καμαροσκέπαστου. Εσωτερικά ο ναός φέρει τοιχογραφικό διάκοσμο του Ιωάννη Παγωμένου.

Ο ναός του Σωτήρος Χριστού βρίσκεται στο κοιμητήριο του χωριού Κεφάλι των Εννιά Χωριών Κισάμου και είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (εορτ. 6 Αυγούστου). Ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός εξωτερικά έχει αλλοιωθεί από νεότερες επεμβάσεις, αλλά εσωτερικά διασώζει πλούσιο τοιχογραφικό διάκοσμο του 1320, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή.

Ο ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται λίγο έξω από το Κεφάλι των Εννιά Χωριών της επαρχίας Κισάμου. Ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός περιβάλεται από όμορφο πάρκο με πεύκα και εσωτερικά φέρει ενισχυτικό σφενδόνιο.

Η μικρή γειτονιά Λατζιανά του χωριού Βουλγάρω Κισάμου αποτέλεσε την έδρα πατριαρχικής μονής αφιερωμένης στην Αγία Βαρβάρα, της οποίας το μεγάλο καθολικό σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση κοντά στο νεότερο ναό της Αγίας Βαρβάρας. Ο παλαιός ναός κτίστηκε περίπου τον 11ο αιώνα στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς με τρούλο με μεταγενέστερη προσθήκη νάρθηκα.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται σε αγροτική τοποθεσία βόρεια του χωριού Μουρί της επαρχίας Κισάμου. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του απλού σταυρεπίστεγου και χρονολογείται στον 13ο αιώνα. Εξωτερικά έχει υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις, αλλά ευτυχώς εσωτερικά διασώζει μεγάλο μέρος του τοιχογραφικού διάκοσμου στις τρεις από τις τέσσερις κεραίες που αποδίδεται σε λαϊκότροπο αγιογράφο του 14ου αιώνα.