Κίσαμος

Στο σημείο αυτό, μέσα σε ένα κατάφυτο περιβάλλον, λειτούργησε μοναστήρι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό. Σήμερα η μονή δεν λειτουργεί. Οι εικόνες του ναού ανήκουν στον αγιογράφο Παπαδάκη από τα Ροδωπού (1886) ενώ το τέμπλο χρονολογείται στο στα 1883.

Το Χαμαλεύρι είναι ένας από τους 18 οικισμούς που αποτελούν τα Παλαιά Ρούματα Χανίων… Πολύ μικρός και γραφικός στους πρόποδες του όρους Αποπηγάδι Χανίων με 3-4 μονάχα σπίτια δεν πρέπει να τον μπερδεύουμε με το μεγάλο και γεμάτο ζωή χωριό Χαμαλεύρι Ρεθύμνου. Βρίσκεται κρυμμένος μέσα σε ένα από τα πιο όμορφα καστανοδάση της Κρήτης σε μια πλαγιά με θέα το Αποπηγάδι.

Στην τοποθεσία Νέμπρος, ανάμεσα σε χωράφια με ελιές και πορτοκαλιές και πολύ κοντά στις Βουκολιές Κισάμου, συναντάμε τον ναό των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης. Ο ναός χρονολογείται στο 1452 και φέρει τοιχογραφίες σε καλή κατάσταση.

Ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα κοντά στα Νωπήγεια είναι τετράστυλος σταυροειδής ναός του 14-15ου αιώνα και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα στην περιοχή της Κισάμου. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Παντελεήμονα, στον Άγιο Σπυρίδωνα και στον Άγιο Χαράλαμπο.

Λίγο έξω από το χωριό Τσουρουνιανά Κισσάμου (το χωριό των Τσουρουνάκηδων), προς νότια συναντάμε τον ερειπωμένο ναό του Χριστού. Η περιοχή που βρίσκεται ο ναός του Χριστού ονομάζεται Καταλύματα που στο γλωσσικό ιδίωμα της Κρήτης σημαίνει τον τόπο που κάποιοι κάποτε έμεναν. Και όντως στην περιοχή αυτή συναντάμε απομεινάρια ενός αρχαίου οικισμού και σωρούς από πέτρες αλλά και κεραμικά όστρακα από αρχαία αγγεία. Στην περιοχή των Καταλυμάτων υπάρχει και ο επίσης έρημος και κατεστραμμένος σήμερα ναός του Αγίου Δημητρίου.

Ο σπηλαιώδης ναός του Οσίου Ιωάννη του Ξένου βρίσκεται στην τοποθεσία Καβούσι, στην περιφέρεια του χωριού Πλάτανος και έχει μοναδική θέα στην εύφορη κοιλάδα της Φαλάσαρνας. Στο χώρο υπάρχει τάφος που σύμφωνα με την παράδοση ενταφιάστηκε ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος ή Ερημίτης, του οποίου τα λείψανα έχουν πλέον μεταφερθεί στην Κέρκυρα και στον Άγιο Κυρ Γιάννη στα Τσουρουνιανά.

Ο ναός της Παναγίας στα Ζαχαριανά είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και χρονολογείται από τον 10ο-11ο αιώνα. Έχει πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, με σχήμα ελεύθερου σταυρού με τρούλο. Η συναρμογή του τρούλου με το τύμπανο γίνεται με γωνιακές κόγχες, στοιχείο που αποτελεί σπάνια περίπτωση και ο ναός ανήκει σε ένα από τα τέσσερα παραδείγματα που υπάρχουν στην Κρήτη.

Στο κοιμητήριο των Λουσακιών βρίσκεται ο βυζαντινός ναός του Αγίου Πολύκαρπου, του Αγίου Χαράλαμπου και του Αγίου Νικολάου. Ο ναός είναι σταυροειδής με ένα μπροστινό νάρθηκα. Στο εσωτερικό του φέρει ίχνη από τοιχογραφίες της Ενετοκρατίας.