Ναός Μιχαήλ Αρχαγγέλου στα Καβαλαριανά
Περίπου ένα χιλιόμετρο βορειοανατολικά από την Κάντανο Σελίνου στα Χανιά βρίσκεται ο κοιμητηριακός ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου ή Αστράτηγου στα Καβαλαριανά, σε μία πανέμορφη και καταπράσινη περιοχή πνιγμένη στο πράσινο των αιωνόβιων ελιών της περιοχής, αλλά και των δρυών και κυπαρισσιών. Βρίσκεται σε ένα σημείο, από όπου περνάνε διαφορετικά παλιά μονοπάτια που ήταν κάποτε οι κύριες οδοί συγκοινωνίας στην περιοχή, κάποια από τα οποία ακόμα διατηρούνται σε καλή κατάσταση.
Το εκκλησάκι του Μιχαήλ Αρχαγγέλου είναι πολύ λιτό εξωτερικά όπως και όλα σχεδόν τα εκκλησάκια της Δυτικής Κρήτης και στερείται τεχνοτροπιών εκτός του εντυπωσιακού τριπλού σημαιοστάτη δίπλα στην πόρτα. Το σκηνικό όμως στο εσωτερικό του ναού αλλάζει δραματικά και μόλις μπει κάποιος μέσα εντυπωσιάζεται αμέσως από τις πλούσιες αγιογραφίες που καλύπτουν κάθε γωνιά του ναού.
Οι αγιογραφίες του ναού αποτελούν έργο του πιο γνωστού αγιογράφου της εποχής εκείνης στη Δυτική Κρήτη, Ιωάννη Παγωμένου, και η αγιογράφηση του ναού έγινε κατά τα έτη 1327-1328, την ίδια εποχή που ο ίδιος αγιογράφος τελείωσε και την αγιογράφηση του ναού του Αγίου Ιωάννη στον Τραχινιάκο λίγο πιο κάτω. Στο τύμπανο του μεσαίου αψιδώματος του νότιου τοίχου του ναού βρίσκεται η κτητορική επιγραφή, η οποία είναι εξαιρετικά σημαντική, καθότι είναι η μοναδική στην Κρήτη που αναφέρεται στην Ενετική κυριαρχία. Στα τυφλά αψιδώματα απεικονίζονται και τα μέλη των οικογενειών Μελισσουργών και Κότζη.
Επίσης υπάρχουν μορφές πολλών αγίων και κυρίως στρατιωτικών αγίων, όλοι χωρίς μάτια τα οποία σε παλιότερες εποχές αφαιρέθηκαν, ενώ συναντάμε και τη μορφή του Αγίου Ιακώβου του Πέρση, εξαιρετικά σπάνια, όπως επίσης είναι εντυπωσιακή η εικόνα του Παντοκράτορα Χριστού, πραγματικό έργο τέχνης από το χέρι ενός πραγματικά μεγάλου καλλιτέχνη. Κατά τα άλλα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις συνήθεις σκηνές του ευαγγελικού κύκλου και του συναξαριακού κυκλου των αρχαγγέλων.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
