Ναός Τιμίου Σταυρού στην Καλαμαύκα
Η Καλαμαύκα είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά της ορεινής Ιεράπετρας, αλλά και ολόκληρης της Κρήτης. Το χωριό είναι πασίγνωστο για τα πλούσια νερά που κυριολεκτικά αναβλύζουν παντού σε όλη την επικράτειά του. Είναι επίσης γνωστό για τους μοναδικούς σε ολόκληρη την Κρήτη ασβεστολιθικούς σχηματισμούς του, που του έχουν δώσει το όνομα Μετέωρα της Κρήτης.
Ένας από αυτούς τους βραχώδεις σχηματισμούς, ίσως ο πιο διάσημος από όλους είναι ο Κάστελλος που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Η ανάβαση στον Κάστελλο γίνεται από την πλατεία που είναι τα καφενεία και χρειάζεται να ανέβουμε περίπου 230 σκαλοπάτια για να φτάσουμε στην κορυφή του απότομου βράχου. Στην κορυφή του Κάστελλου υπάρχει ένα εντυπωσιακό σπήλαιο αρκετά βαθύ στο οποίο κατεβαίνουμε με σκαλοπάτια. Μέσα στο σπήλαιο υπάρχει σήμερα ο σπηλαιώδης ναός του Τιμίου Σταυρού που γιορτάζει κάθε χρόνο στις 14 του Σεπτέμβρη και γίνεται μεγάλο πανηγύρι στο χωριό.
Ο ναός εσωτερικά είναι πολύ απλός με το κατάλευκο του ασβέστη να κυριαρχεί φέρνοντας στο νου νησιά του Αιγαίου. Εξωτερικά υπάρχει το καμπαναριό και μία ευρύχωρη αυλή, από όπου η θέα προς όλες τις πλευρές είναι μοναδική. Το σπήλαιο του Τιμίου Σταυρού ήταν ιερό λατρευτικό σπήλαιο ήδη από τη Μινωική εποχή, ενώ είχε χρησιμοποιηθεί και ως καταφύγιο. Ο βράχος του Κάστελλου ήταν λατρευτικό ιερό κορυφής και ακρόπολη της αρχαίας πόλης Λάρισα (Λάρισα = τόπος με πολύ νερό), η οποία τοποθετείται στα όρια του σημερινού οικισμού της Καλαμαύκας. Ακόμα και το σημερινό όνομα του χωριού Καλαμαύκα έχει μεγάλη εννοιολογική σχέση με το αρχαίο, καθότι η λέξη Καλαμαύκα, η οποία συναντάται σε πάμπολλα μέρη της Κρήτης και πάντα σε πηγές νερού, είναι παραφθορά των λέξεων Καλή Αύκλα. Αύκλα στο κρητικό γλωσσικό ιδίωμα είναι ο αγωγός που μεταφέρει νερό και αποτελεί μία από τις πολύ όμορφες λέξεις που δυστυχώς έχουν χαθεί από τη σύγχρονη γλώσσα των κρητικών.
Στη δυτική απόληξη του βράχου του Κάστελλου οι γραμμές του πετρώματος σχηματίζουν μια φιγούρα προσώπου σε γιγαντιαίες διαστάσεις που ονομάζεται ο ‘’Πέτρινος Θεός’’. Ο Πέτρινός Θεός είναι αρκετά εντυπωσιακός και φαίνεται αρκετά καλά τις απογευματινές ώρες που ο Κάστελλος δέχεται το πλάγιο φως του ήλιου στο ταξίδι του προς τη δύση.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
