Ναός Αγίου Αντωνίου στο Φωτεινό
Σε κανένα άλλο σημείο ολόκληρου του πλανήτη δεν υπάρχουν τόσες εκκλησίες μαζεμένες σε σπήλαια και σε βραχοσκεπές μέσα όσες στην Κρήτη. Η λατρεία των σπηλαίων στην Κρήτη χάνεται στα βάθη των αιώνων, από τα προχριστιανικά χρόνια, και συνεχίστηκε ακάθεκτη και με την έλευση του Χριστιανισμού στο νησί. Στα σπήλαια και στις τρύπες της Κρήτης τιμούνται πολλοί άγιοι, αλλά ανάμεσα σε αυτούς την πρώτη θέση κατέχει ο Άγιος Αντώνιος, ο επονομαζόμενος και ‘’Άγιος των σπηλαίων’’. Ολόκληρη η Κρήτη είναι γεμάτη από σπηλαιώδεις ναούς του αγίου, αλλά πουθενά δεν υπάρχει τέτοια πυκνότητα σπηλαίων του αγίου, όσο στο νομό Ρεθύμνης. Στην ουσία σε όλο το νομό και σε κάθε γωνία υπάρχουν περίπου 35 σπήλαια αφιερωμένα στον άγιο αυτό και περίπου άλλα 40 στην υπόλοιπη Κρήτη. Και αυτό είναι πραγματικά απίστευτο, δεδομένου ότι ο νομός Ρεθύμνου είναι πολύ μικρότερος από τους νομούς Ηρακλείου ή Χανίων.
Ένα από τα πιο όμορφα σπηλιαράκια που βρήκε καταφύγιο η λατρεία του Αγίου Αντωνίου και ταυτόχρονα ένα από τα πλέον άγνωστα είναι αυτό στο χωριουδάκι Φωτεινός ή Φωτεινού στο κέντρο του νομού Ρεθύμνου. Το ιστορικό αυτό χωριό που βρίσκεται καλά κρυμμένο ανάμεσα σε πυκνά δάση δρυός, οφείλει το όνομά του σύμφωνα με την ιστορία σε ένα από τους στρατηγούς του Νικηφόρου Φωκά, τον Φωτεινό. Με την επικράτηση του Νικηφόρου Φωκά και την απελευθέρωση της Κρήτης το 961μΧ, ο στρατηγός Φωτεινός πήρε ως κληροδότημα την περιοχή που σήμερα είναι κτισμένο το χωριό. Λίγο πιο βόρεια βρίσκεται το χωριό Σωματάς που επίσης κι αυτό με την σειρά του οφείλει την ονομασία του σε ένα άλλο στρατηγό του Νικηφόρου Φωκά, το Σωματά.
Στη βόρεια πλευρά του χωριού Φωτεινός σχηματίζεται ένα μικρό και ανοικτό φαράγγι που μέσα του κυλά ο χείμαρρος του χωριού. Στην ανατολική πλευρά του φαραγγιού υπάρχει μια σειρά από πολλές τρύπες και βράχια. Στο τέλος τους δημιουργείται μια επιμήκης βραχοσκεπή ικανή να σκεπάσει ολόκληρο οικοδόμημα. Το σημείο αυτό επέλεξαν οι πιστοί, ποιος ξέρει πόσους αιώνες πριν, για να κτίσουν το μικρό αυτό πέτρινο ναό. Ο ναός έχει εξωτερικά μια ευρύχωρη αυλή με θέα στα πλατάνια του χειμάρρου. Στο εσωτερικό του, ο αρκετά καθαρός και περιποιημένος ναός είναι λιτός, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι σπηλαιώδεις ναοί. Έχει αρκετές φορητές εικόνες με αυτή του Αγίου Αντωνίου στο επίκεντρο. Στον Άγιο Αντώνιο φτάνει ένας πολύ πρόχειρος χωματόδρομος 300 μέτρων που ξεκινά βόρεια του χωριού πάνω στον δρόμο που πηγαίνει στους Αρμένους Ρεθύμνου, χωριό που επίσης οφείλει την ονομασία του στους Αρμένιους στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά που το εποίκησαν. Ο πρόχειρος χωματόδρομος κατεβαίνει στην κοίτη του ανοικτού φαραγγιού και φτάνει ως τη σπηλιά του Αγίου Αντωνίου.
Να σημειωθεί ότι το χωριό του Φωτεινού στην νότια πλευρά του είχε στο παρελθόν ακόμα ένα σπηλαιώδη ναό που και αυτός ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Αντώνιο. Ο δεύτερος ναός όμως με το πέρασμα του χρόνου πέρασε στην αφάνεια και σήμερα δεν εορτάζεται, ενώ σιγά σιγά σβήνει και η γνώση του γεγονότος ότι η συγκεκριμένη σπηλιά υπήρξε κάποτε ναός και όταν πεθάνουν και οι πιο γέροντες της περιοχής, θα χαθεί κάθε ανάμνηση της λατρείας του δεύτερου σπηλαίου.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
