Κατά τη Μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866-1869, η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγκάστηκε να στέλνει συνεχώς πασάδες στην Κρήτη, αλλά οι πολεμικές επιχειρήσεις απέβαιναν άκαρπες. Ο τελευταίος πασάς που στάλθηκε στο νησί ήταν ο Αυνή Πασάς, ο οποίος αντιλαμβανόμενος την διαρκή αντίσταση των Κρητικών, αποφάσισε να αλλάξει την έως τότε επιχειρησιακή τακτική και να την αναπροσαρμόσει.
Έτσι, τα μέτρα που πήρε ήταν τα εξής:
- Παρείχε πολιτική προστασία σε όσους δήλωναν υποταγή στους «μουτήδες».
- Ο τουρκικός στόλος απέκλεισε τα βόρεια παράλια της Κρήτης ώστε να γίνει αδύνατος ο ανεφοδιασμός των επαναστατών από την ελεύθερη Ελλάδα.
- Επικήρυξε τους πρωταγωνιστές με 500 οθωμανικές λίρες τον καθένας.
- Μετέφερε στο νησί Κούρδους και Κιρκάσιους εποίκους, για να ενισχύσει τον μουσουλμανικό πληθυσμό.
- Ανέπτυξε ολόκληρο σύστημα μεγάλων και μικρών πύργων (τους Κουλέδες) σε επίκαιρα σημεία της Κρήτης, ώστε να ελέγχεται στρατιωτικά, πλήρως το νησί.
Συγκεκριμένα η Κρήτη χωρίστηκε σε πέντε νομούς, οι διοικητές των οποίων ανέλαβαν την ανέγερση των κουλέδων. Οι κουλέδες κτίστηκαν σε ψηλούς λόφους, σταυροδρόμια, λιμάνια, περάσματα και οι φρουρές τους είχαν σκοπό την κατασκοπεία των επαναστατών, τον έλεγχο των μετακινούμενων χριστιανών και την επικοινωνία μεταξύ τους (με σαλπίσματα ή φωτιές) σε περιπτώσεις κινδύνου, ώστε να μεταφερθεί το μήνυμα σειριακά στα κεντρικά στρατόπεδα (κισλάδες). Η λειτουργία των Κουλέδων είχε άμεσα και καταστρεπτικά αποτελέσματα για τους Κρητικούς, καθώς απέκοψε την ενδοεπικοινωνία μεταξύ τους.
Οι Κρητικοί αντέδρασαν έντονα στην ανέγερση των πύργων, παρενοχλώντας τους κτίστες, χαλώντας τα κτίσματα τα βράδια ή καταστρέφοντας τα ασβεστοκάμινα, από όπου προμηθεύονταν οι Τούρκοι τον ασβέστη για το κτίσιμο. Παρόλα αυτά, ο Αυνή πασάς κατάφερε να υλοποιήσει το σχέδιο του με Βούλγαρους και Αρμένιους τεχνίτες, οι οποίοι ως τον Αύγουστο του 1868 είχαν κτισει πάνω από 60 κουλέδες, ενώ σε 2 μήνες αυξήθηκαν σε 150. Οι πύργοι αυτοί, σε συνδυασμό με τους προυπάρχοντες, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην καταστολή της επανάστασης.
Όπως αναφέρθηκε, οι Τούρκοι ονόμασαν τους πύργους αυτούς Κουλέδες. Η μόνη διαφορά με τους υπόλοιπους πύργους του νησιού, ήταν ότι είχαν κτιστεί από το κράτος, κι όχι από ιδιώτες άρχοντες και φεουδάρχες (κυρίως Ενετούς). Οι Κρητικοί, προσπαθώντας να απελευθερωθούν, κατέστρεψαν πολλές φορές Κουλέδες, πολλοί από τους οποίους δεν υπάρχουν σήμερα. Ωστόσο, σε δεκάδες περιοχές της Κρήτης υπάρχουν σχετικά τοπωνύμια (πύργος ή κούλες), που μαρτυράει την ύπαρξη πύργων παλαιότερα. Λόγω του μεγάλου όγκου των πύργων, εδώ δεν θα ασχοληθούμε με όλους, αλλά με μερικούς που υπάρχουν ακόμη.
Οι Κουλέδες του Φόδελε 
Φρούριο Κουλές Απτέρας 
Το φρούριο Κουλές βρίσκεται 12km ανατολικά των Χανίων, κοντά στη θέση Παλαιόκαστρο, πολύ κοντά στο χωριό Καλάμι και στα ερείπια της Αρχαίας Απτέρας. Το φρούριο κτίστηκε από τους Τούρκους μετά την Κρητική Επανάσταση του 1866, κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος για τον επανέλεγχο της Κρήτης με ένα δίκτυο από οχυρωματικά έργα.
Ένας από τους πολλούς Κουλέδες (φρούρια) που έχτισαν οι Τούρκοι στην Κρήτη είναι και εκείνος του Πλακιά στο Νότιο Ρέθυμνο. Είναι κτισμένος πάνω σε ένα βράχο με κροκαλοπαγή εδάφη, απόκρημνο από την ανατολική και νότια πλευρά και μέσα σε φρουριακό περίβολο.
Στη μικρή κοιλάδα των Καμαρών – Γρηγοριάς – Μαγαρικαρίου υπήρχαν οι Κουλέδες της Γραμμένης και ο Κρεμαστός. Ο πρώτος είχε κτιστεί μεταξύ Γρηγοριάς και Μαγαρικαρίου, κοντά στον δρόμο. Βρίσκεται σε καλή κατάσταση, με σχεδόν ατόφια την οροφή του.
Ένας από τους πολλούς Κουλέδες που έκτισαν οι Τούρκοι σε στρατηγικά σημεία για να ελέγχουν τα περάσματα ανάμεσα στις διάφορες περιοχές της Κρήτης ήταν κι ο πύργος του Μέρωνα, δίπλα στον ναό του Προφήτη Ηλία. Το σημείο έχει πανοραμική θέα σε όλη την κοιλάδα Αμαρίου και την Κοιλάδα των Ποταμών. Ο κουλές σώζεται σε ερειπωμένη κατάσταση.
Ο Κούλες των Ποταμών δεσπόζει ακόμη πάνω από τον ταμιευτήρα του φράγματος των Ποταμών. Ο Οθωμανικός αυτός πύργος κτίστηκε την περίοδο 1866-69, είχε σχήμα ορθογώνιο και περιελάμβανε χώρους διαμονής της φρουράς και του επικεφαλής της, βοηθητικούς χώρους και ένα ύψωμα για τα πυροβόλα του.
Το σημαντικότερο πέρασμα του νομού Ρεθύμνης βρισκόταν στην περιοχή του Αγίου Βασιλείου, από όπου Τούρκοι και Έλληνες μετέβαιναν από τη Μεσαρά στα Σφακιά. Εκεί λοιπόν, κτίστηκαν αρκετοί πύργοι και Κουλέδες. Ένας τέτοιος Κούλες βρισκόταν κοντά στην είσοδο του Κουρταλιώτικου φαραγγιού, στο χωριό Κοξαρέ. Ο πύργος αυτός καταστράφηκε. όχι ολοσχερώς, από τους Επαναστάτες το 1896.
Ο Κούλες του Καλονύκτη βρίσκεται πάνω στο λόφο Αγιασμάτσι στην περιφέρεια του χωριού Καλονύκτης της επαρχίας Ρεθύμνου. Ο ευμεγέθης αυτός πύργος κτίστηκε από τους Οθωμανούς μετά τη Μεγάλη Κρητική επανάσταση του 1866, αποτελώντας τμήμα του μεγάλου δικτύου πύργων για τον έλεγχο των Κρητών επαναστατών.
Στην δυτική πλευρά της εξόδου της Σαμαριάς, πάνω από τη σημερινή Αγία Ρουμέλη, οι Τούρκοι έκτισαν τον Κούλε της Αγίας Ρουμέλης, για να αποκλείσουν τους επαναστάτες που κρύβονταν στο φαράγγι. Ο Κούλες βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση.
