Ο φάρος και το μονοπάτι του Σταυρού
Τα ακρωτήρια της Κρήτης ένα προς ένα είναι τόσο άγρια λες και έχουν βαλθεί να περάσει το ένα το άλλο σε αγριάδα. Ένα από αυτά είναι και το ακρωτήριο Σταυρός στη βόρεια πλευρά του νομού Ηρακλείου. Ο Σταυρός είναι ένας επιμήκης βράχος απίστευτα απότομος που σαν γλώσσα εισχωρεί αρκετά μέτρα στο Κρητικό Πέλαγος στην ακτογραμμή ανάμεσα στα χωριά Φόδελε και Αγία Πελαγία Ηρακλείου. Ο Σταυρός αποτελεί μια πολύ άγρια και ταυτόχρονα επιβλητική και όμορφη περιοχή με πολύ βαθιά νερά και απίστευτα κατακόρυφο γκρεμό σε κάθε πλευρά του. Η περιοχή κυριαρχείται τις περισσότερες μέρες του χρόνου από πολύ δυνατούς βοριάδες που κάνουν την θάλασσα να χτυπά με μανία το ακρωτήριο και να δημιουργεί τεράστια κύματα.
Τις λίγες ημέρες που δεν έχει άγρια θάλασσα αποτελεί πραγματική εμπειρία η προσέγγιση με σκάφος της βάσης του γκρεμού που ορθώνεται κατακόρυφος όσο σε ελάχιστα μέρη, κυρίως στη δυτικά πλευρά του ακρωτηρίου, όπου η κλίση του βράχου είναι αρνητική. Μονάχα όποιος βρεθεί με σκάφος στη ρίζα του γκρεμού του Σταυρού μπορεί να νιώσει το μοναδικό δέος και την αγριάδα που προκαλεί αυτή η γωνιά της Κρήτης. Στην άκρη του ακρωτηρίου υπάρχει μικρός φάρος που προειδοποιεί τα πλοία και πολύ κοντά στο φάρο το εκκλησάκι του αγίου Σώζοντα. Ο Άγιος Σώζων είναι ένα κατάλευκο με μπλε διαγραμμίσεις θαλασσοδαρμένο εκκλησάκι στην άκρη του βράχου και σε σημείο που φαίνεται καλά από τη θάλασσα.
Το κτίσιμο του δεν ξέρουμε πότε ακριβώς έγινε και υπάρχουν ελάχιστες πηγές. Σύμφωνα με την παράδοση όμως κτίστηκε από κάποιο καπετάνιο που έπλεε με το καράβι του στα ανοικτά της Κρήτης και ξαφνικά συνάντησε μεγάλη θαλασσοταραχή. Η τρικυμία ήταν τόσο μεγάλη που το καράβι φάνηκε να μην τα καταφέρνει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα κύματα και ο χαμός φαινόταν βέβαιος. Τότε ο καπετάνιος σύμφωνα με την παράδοση έπεσε κάτω και προσευχήθηκε να βγει από την θαλασσοταραχή σώος αυτός και το πλήρωμά του. Και υποσχέθηκε στο θεό ότι στο σημείο που θα βγουν ζωντανοί στη στεριά θα κτίσουν εκκλησία που θα την αφιερώσουν στον άγιο που εκείνη την ημέρα γιόρταζε. Σαν από θαύμα το καράβι σώθηκε και τα μεγάλα κύματα ξέβρασαν τον καπετάνιο στο ακρωτήρι του Σταυρού. Κοιτώντας το εορτολόγιο ο καπετάνιος είδε ότι την ημέρα που σώθηκαν ήταν η γιορτή του Αγίου Σώζοντος που κάθε χρόνο γιορτάζει στις 7 Σεπτεμβρίου. Έτσι λοιπόν αποφάσισε και έχτισε εκεί το εκκλησάκι στη μνήμη του αγίου που τον έσωσε από το βέβαιο πνιγμό. Η εκδοχή αυτή ίσως έχει αληθινή βάση αφού πολλά εκκλησάκια σε ακτές τα έκτισαν ναυτικοί σε εκπλήρωση κάποιου τάματος που έκαναν σε κάποια δύσκολη κατάσταση.
Με τα χρόνια το εκκλησάκι του αγίου Σώζοντος απέκτησε φήμη και κάθε χρόνο στη γιορτή του αγίου γινόταν πανηγύρι με πολλούς προσκυνητές που έφταναν από τη θάλασσα με σκάφος ή από την ξηρά από ένα εντυπωσιακό μονοπάτι που ακόμα και σήμερα ονομάζεται ‘’το μονοπάτι των προσκυνητών’’. Το μονοπάτι αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό σώζεται ακόμα και σήμερα και διασχίζει όλη τη βόρεια ακτογραμμή του απότομου βουνού Μπομπιάς κινούμενο πάντα στην κόψη του γκρεμού μέχρι το ακρωτήριο του Σταυρού. Στο τελευταίο του τμήμα που κατηφορίζει για το εκκλησάκι στενεύει ο βράχος απότομα και το μονοπάτι δεν ενδείκνυται για άτομα με υψοφοβία. Εκεί είναι απαραίτητη η χρήση των χεριών ενώ αριστερά και δεξιά καιροφυλακτεί ο απότομος γκρεμός. Σύμφωνα με την παράδοση, ενώ το μονοπάτι αυτό είναι αρκετά επικίνδυνο και απότομο, ποτέ δε σημειώθηκε κάποιο ατύχημα σε κάποιον από τους πολλούς προσκυνητές που για χρόνια το επισκέπτονται γεγονός που αποδίδεται σε θαύμα αφού η χάρη του αγίου δεν αφήνει κανένα που έρχεται να προσκυνήσει να πάθει κακό.
Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης
