Φαράγγι Τρυπητής
Το φαράγγι της Τρυπητής είναι το δεύτερο παράλληλο φαράγγι δυτικά του Φαραγγιού της Σαμαριάς μετά το φαράγγι του Κλάδου. Η πρόσβαση στην είσοδό του γίνεται από τον Ομαλό μέσω του μονοπατιού που οδηγεί στην κορυφή του Γκίγκιλου και περνάει από την πηγή Λινοσέλι. Για να προσεγγίσετε την είσοδο υπάρχει επικίνδυνο πέρασμα με μεγάλες σάρες (γκρεμός με χαλίκια), γι’ αυτό δε θα πρέπει να επιχειρήσετε να περάσετε το σημείο χωρίς τη συνοδεία έμπειρων ορειβατών.
Είναι από τα μεγαλύτερα φαράγγια της Κρήτης και για τη διάσχισή του χρειάζονται συνήθως δύο ημέρες, καθώς δεν υπάρχει δρόμος για να προσεγγίσει κάποιος την είσοδο του. Την πρώτη ημέρα μπορείτε μέσω του οροπεδίου Ομαλού (υψόμετρο 1200 μέτρα) να πραγματοποιήσετε απαιτητική ανάβαση στο όρος Γκίγκιλος και να περάσετε από την πηγή Λινοσέλι (1400μ υψόμετρο) και από εκεί να ανηφορίσετε μέχρι να συναντήσετε το διάσελο (1700μ) όπου ενώνονται το μονοπάτι από το Κουστογέρακο με το μονοπάτι του Γκίγκιλου. Από το διάσελο ουσιαστικά ξεκινάει το κατηφορικό μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι της Τρυπητής και η πρόσβαση στο σημείο αυτό από τον Ομαλό διαρκεί περίπου 3 ώρες. Μπορείτε να κατασκηνώσετε στο διάσελο ή λίγο χαμηλότερα στο ερειπωμένο μητάτο του Τζάτζιμου (1480μ).
Την επόμενη μέρα συνεχίστε το μονοπάτι που κατηφορίζει μέχρι να συναντήσει την κοίτη του φαραγγιού σε υψόμετρο 700μ και στη συνέχεια κατά μήκος του ρέματος μέχρι την έξοδο του στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος. Ψηλά, κοντά στο σημείο που κατηφορίζει ένα ρέμα από την Κοκκινόβαρη, υπάρχει η απόκρημνη τοποθεσία Στσι Σταυρούς, όπου έχουν εντοπιστεί μυστηριώδεις σταυροί πάνω στους βράχους και εικάζεται ότι αποτελούν μνημόσυνα για κάποιους μάρτυρες Χριστιανούς που σκοτώθηκαν από τους Τούρκους εδώ. Μισή ώρα πριν την έξοδο στη θάλασσα συναντάμε τα οικήματα της οικογένειας Τζατζιμάκη, τα οποία κατοικούνταν μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Η πορεία από το διάσελο ως την παραλία της Τρυπητής απαιτεί περίπου 6 ώρες ή και περισσότερο, ενώ δεν υπάρχει πηγή με νερό. Μάλιστα είναι τόσο μεγάλος ο κίνδυνος να χαθεί κάποιος και να περιπλανιέται χωρίς νερό για μέρες, ώστε έχουν αποβιώσει αρκετοί ορειβάτες.
Το φαράγγι της Τρυπητής είναι πραγματικά εντυπωσιακό με τα υψηλά κάθετα τοιχώματα με τις σπηλιές, οι οποίες και του δίνουν το όνομα Τρυπητή. Εκτός από την πλούσια χλωρίδα, ανάμεσα στα πολλά πεύκα και κυπαρίσσια δεν αποκλείεται να πετύχετε κάποιο από τα προστατευόμενα αγριοκάτσικα (κρητικούς αίγαγρους).
Στη βραχώδη παραλία της Τρυπητής, που σχηματίζεται στο ακρωτήριο της Τρυπητής, υπάρχει στέρνα νερού, στάνη και το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Στη χερσόνησο της Τρυπητής ήταν κτισμένη η αρχαία Ποικιλασός, ακμαίο λιμάνι της Ελύρου. Αν δεν υπάρχει κάποιο πλεούμενο να σας παραλάβει από την παραλία, μπορείτε να βαδίσετε άλλες 3-4 ώρες δυτικά κατά μήκος του μονοπατιού Ε4 για να φθάσετε ως το παραλιακό χωριό της Σούγιας. Στο μονοπάτι αυτό θα συναντήσετε τα ερείπια ενός Τουρκικού φρουρίου, καθώς και σύντομο μονοπάτι που οδηγεί στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία με τη μοναδική θέα στη θάλασσα, που αποτελεί το σύνορο των επαρχιών Σελίνου και Σφακίων. Στο εκκλησάκι αυτό διανυκτερεύουν δεκάδες πιστοί την παραμονή της εορτής του Προφήτη Ηλία (στις 19 Ιουλίου), οι οποίοι καταφτάνουν με βάρκες ή πεζοπορώντας από τη Σούγια. και τα Σφακιά.
Η κοίτη του ποταμού στο αρχικό κομμάτι έχει απότομες καταβάσεις (ρέχτρες) που απαιτούν τεχνικό εξοπλισμό. Έτσι, οι canyoners μπορούν να αποφύγουν το μονοπάτι από τα πλάγια και να μπουν στην κοίτη.
