Μνημεία

Στο λόφο Γρίβιλα που ανήκει στην κοινότητα Αχλαδέ Μυλοποτάμου είναι κτισμένος ο ναός του Αγίου Φανουρίου. Περίπου 100μ από το ναό υπάρχει ένα ιδιαίτερο δέντρο, το οποίο έχει συνδεθεί με μια λατρευτική παράδοση που έχει τις ρίζες της στα πανάρχαια δεντρολατρικά έθιμα της Κρήτης. Το σημείο λέγεται Εύρεση καθώς εδώ λένε ότι βρέθηκε η εικόνα του Αγίου Φανουρίου.

Ο πλάτανος που βρίσκεται μέσα στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Γκιώνα προκαλεί εντύπωση, καθώς η τριγύρω περιοχή είναι κατάξερη και αφιλόξενη. Λέγεται ότι εδώ συμβαίνει ένα παγκόσμιο φαινόμενο, καθώς τα φύλλα του πλατάνου είναι από την ανάποδη.

Το μοναστήρι του Γοργολαΐνη φιλοξενεί δύο δέντρα που έχουν κηρυχτεί ως διατηρητέα μνημεία της φύσης: έναν πλάτανο κι ένα κυπαρίσσι. Και τα δύο βρίσκονται στο βάθος του κήπου του μοναστηριού, το ένα δίπλα στο άλλο για αιώνες.

Η Ελιά του Καμηλαρίου είναι ανακηρυγμένη από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) ως μνημειακή λόγω της αρχαιότητας της και του τεράστιου μεγέθους του κορμού της.

Η Μεγάλη Ελιά Αερινού έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) ως μνημειακή. Βρίσκεται σε υψόμετρο 700 μ κοντά στον οικισμό Φελεσιανά. Η Ελιά είναι εντυπωσιακή γιατί εκτός από την ηλικία της έχει μια ειδική μορφολογία και αισθητική με πολλές πέτρες ενσωματωμένες στον κορμό της.

Η Υψωμένη Ελιά του Βατολάκου έχει εμβολιαστεί πάνω σε υποκείμενο αγριελιάς, η οποία όμως δεν είναι στριφτωλιά αφού οι δέσμες των αγγείων της ακολουθούν την κανονική πορεία προς τα άνω χωρίς συστροφή. Λόγω του μεγέθους της έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) ως μνημειακή

Ο πλάτανος σχηματίζει μια αρκετά ευρύχωρη κουφάλα στο εσωτερικό του κορμού του. Στην κουφάλα αυτή μέσα εδώ και ένα χρόνο ο ιδιοκτήτης της περιοχής Αντώνης Γερογιαννάκης σκέφτηκε να δημιουργήσει τον πρώτο ναό στην Κρήτη μέσα σε κορμό δέντρου. Έτσι μετέτρεψε την κουφάλα του δέντρου σε ναό της Παναγίας και της Αγίας Άννας, μητέρας της Παναγίας. Το δάπεδο πλακοστρώθηκε και τοποθετήθηκαν οι εικόνες ενώ φτιάχτηκε και μονοπάτι που φτάνει από το δρόμο μέχρι το δέντρο-εκκλησία.

Η ελιά αυτή έχει ανακηρυχθεί ως μνημειακή από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης λόγω μεγέθους, σχήματος και ανάγλυφου κορμού. Η ονομασία της τοποθεσίας που βρίσκεται είναι «Γρε Ελέ» που σημαίνει Γριά Ελιά και αναφέρεται σε αυτό το δέντρο.