Κάποια δέντρα της Κρήτης, λόγω του μεγέθους τους ή κάποιου θρύλου που τα συνοδεύει έχουν χαρακτηριστεί ως μνημεία της φύσης. Από τα πιο γνωστά είναι ο αειθαλής πλάτανος της Αρχαίας Γόρτυνας, κάτω από τον οποίο λέγεται ότι συνευρέθηκε ο Δίας με την Ευρώπη, γεγονός που οδήγησε στη γέννηση του Μίνωα.
Πολλά από τα μνημειακά δέντρα είναι επίσημα αναγνωρισμένα ως διατηρητέα μνημεία της Φύσης από το Ελληνικό κράτος, όπως ο υπερμεγέθης κράταιγος στην Αρχαία Ζώμινθο. Μερικά δέντρα έχουν συσχετιστεί με τους αγώνες των Κρητικών για ελευθερία, όπως ο τεράστιος δρυς του Μανταλένη στις Κορφές, ο πλάτανος των Πέντε Παρθένων στην αρχαία Λάππα και ο πρίνος του Ισμαήλ στη Μαθιά . Μνημειακά αιωνόβια πλατάνια συναντάει κάνεις στο Κράσι, στο Βλάτος και μέσα στις μονές του Αγίου Γεωργίου Γοργολαΐνη, του Αγίου Ιωάννη στο Γκιώνα και των Αγίων Πατέρων στον Αζωγυρέ
- 1
- 2
Μνημειακά Ελαιόδεντρα 
Ιερά Δέντρα 
Πλάτανος Βλάτους 
Σε ολόκληρη την Κρήτη υπάρχουν πολλά δέντρα που λόγω του εντυπωσιακού τους σχήματος ή λόγω της ηλικίας τους έχουν χαρακτηριστεί μνημειακά και προστατεύονται από την πολιτεία. Ένα από αυτά είναι και ο πλάτανος στη γειτονιά Μιχελιανά στο χωριό Βλάτος Κισσάμου. Το γραφικό χωριό Βλάτος απλώνεται σε πολλές γειτονιές πνιγμένες κυριολεκτικά στο πράσινο στο ανώτερο τμήμα της κοιλάδας του ποταμού Τυφλού πριν αυτός εισέλθει στο άγριο Τοπολιανό φαράγγι.
Ο πλάτανος που βρίσκεται μέσα στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Γκιώνα προκαλεί εντύπωση, καθώς η τριγύρω περιοχή είναι κατάξερη και αφιλόξενη. Λέγεται ότι εδώ συμβαίνει ένα παγκόσμιο φαινόμενο, καθώς τα φύλλα του πλατάνου είναι από την ανάποδη.
Το μοναστήρι του Γοργολαΐνη φιλοξενεί δύο δέντρα που έχουν κηρυχτεί ως διατηρητέα μνημεία της φύσης: έναν πλάτανο κι ένα κυπαρίσσι. Και τα δύο βρίσκονται στο βάθος του κήπου του μοναστηριού, το ένα δίπλα στο άλλο για αιώνες.
Στη Κρήτη υπάρχει μια εξαιρετικά σπάνια και ενδημική ποικιλία πλατάνων (Platanus orientalis var. Cretica), με περίπου 50 δέντρα να έχουν αναφερθεί σε όλο το νησί. Το χαρακτηριστικό της ποικιλίας αυτής είναι ότι είναι αειθαλής, δηλαδή δεν ρίχνει τα φύλλα της το χειμώνα, σε αντίθεση με τους κοινούς φυλλοβόλους πλάτανους.
Στην πλατεία του χωριού Κράσι Μαλίων βρίσκονται τρεις αιωνόβιοι πλάτανοι. Οι πλάτανοι αυτοί αποτελούν τα στολίδια του χωριού. Σημαντικότερος είναι ο πλάτανος που βρίσκεται στο κέντρο της πλατείας, ο γερο-Πλάτανος όπως τον λένε, που θεωρείται ο παλαιότερος και μεγαλοπρεπέστερος από τους πλάτανους της Κρήτης.
Η Ζώμινθος ήταν μια μικρή πόλη των Μινωιτών στον Ψηλορείτη, με ιερή πηγή, που βρισκόταν κοντά στο Ιδαίον Άντρο. Εκτός όμως από τη θρησκευτική σημασία που είχε η πόλη για τους αρχαίους Μινωίτες, σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο της Ζωμίνθου υπάρχει κι ένα δεύτερο αξιοθέατο. Αυτό είναι ένα ιδιαίτερο δέντρο το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο της φύσης από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Η βελανιδιά του Μανταλένη ή Μαναλενίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Κορφές, αν ακολουθήσουμε το χωματόδρομο που ξεκινάει περίπου 50m βορειοανατολικά της κεντρικής πλατείας. Παρόλο που είναι πολύ εύκολο να το εντοπίσει κάποιος, δεν υπάρχει ούτε μια πινακίδα που να οδηγεί προς το δέντρο.
Ο πλάτανος αυτός βρίσκεται μέσα στο Ρωμαϊκό νεκροταφείο της αρχαίας Λάππας και κάτω από την Εκκλησία των Πέντε Παρθένων, ενώ κάτω από τα κλαδιά του έχει κτιστεί πηγή με πέντε βρύσες. Λόγω του μεγέθους του έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης.
- 1
- 2
