Πεδιάδας

Ανάμεσα στην Επισκοπή και στο Σγουροκεφάλι Πεδιάδος συναντάμε ένα όμορφο παρκάκι με πεύκα, στη μέση του οποίου υπάρχει ο ναός του Αφέντη Χριστού. Ο μικρός μονόχωρος ναός λειτούργησε ως καθολικό μικρής μονής που ήταν μετόχι της Μονής Αγκαράθου.

Ο Άγιος Αντώνιος βρίσκεται στο δυτικό άκρο του Αβδού και είναι μικρός μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός που κτίστηκε τον 13-14ο αιώνα. Ο ναός φέρει τοιχογραφίες των Εμμανουήλ και Ιωάννη Φωκά. Τις παραστάσεις χαρακτηρίζει η έντονη εκφραστικότητα των στάσεων και η μοναδική στην Κρήτη περίπτωση διχρωμίας σε όλη την τοιχογράφηση. Χρησιμοποιείται μόνο το κοκκινωπό-καστανό χρώμα με λίγο γαλάζιο μενεξεδί.

Μέσα στους Κουνάβους υπάρχει ο τρίκλιτος βυζαντινός ναός αφιερωμένος στη Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στον Άγιο Νικόλαο και στον Άγιο Δημήτριο, που είναι και ο καθεδρικός ναός του χωριού. Ο ναός αυτός μοναδικός στο είδος του, καθώς έχει στο κέντρο ένα μεγάλο τρούλο και γύρω απ' αυτόν τέσσερις μικρότερους σε σχήμα σταυρού.

Ένα από τα εκκλησάκια της Κρήτης που γιορτάζουν την ημέρα του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή, όταν πρωτανοίγουν τα βαρέλια με το κρασί, είναι ο Άγιος Γεώργιος στο χωριό Απόστολοι Πεδιάδος Ηρακλείου, ένα χωριό με μεγάλη παράδοση στην παραγωγή κρασιού.

Στο μικρό και γραφικό χωριό Γάλυπε Πεδιάδος Ηρακλείου (ή Γάλιπε σε άλλες επιγραφές) συναντάμε την πολύ αξιόλογη εκκλησία της κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η εκκλησία της Γαλυπιανής Παναγίας γιορτάζει στις 15 Αυγούστου και είναι μια καλή ευκαιρία να μπει κάποιος στο εσωτερικό του ναού που την ημέρα εκείνη είναι ανοικτός ενώ τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου είναι κλειδωμένος για την καλύτερη προστασία του.

Στο κέντρο του χωριού Σταμνοί δεσπόζει ο εντυπωσιακός τρίκλιτος και σταυρεπίστεγος ναός του Σωτήρα Χριστού, που είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Χριστού, στην Αγία Αικατερίνη και στην Αγία Παρασκευή. Ο ναός χρονολογείται στον 13ο αιώνα και σώζει ελάχιστα δείγματα τοιχογραφιών.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Λύττου και είναι από τους παλαιότερους ναούς στην Κρήτη. Στο ναό υπάρχουν τοιχογραφίες, ενώ κάτω από το ναό βρέθηκαν ψηφιδωτά δάπεδα παλαιοχριστιανικής Βασιλικής.

Στο κοιμητήριο του χωριού Σταμνοί υπάρχει ο δίκλιτος ναός του Αγίου Βλασίου. Διακρίνονται δύο κατασκευαστικές φάσεις. Το βόρειο κλίτος, που διατηρεί ίχνη τοιχογραφιών, ανήκει στην περίοδο της Ενετοκρατίας, ενώ το νότιο κλίτος και η δυτική όψη διαμορφώθηκαν τον 19ο αιώνα.