Μονή Σταυρωμένου στην Αυγενική
Την ημέρα της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου γιορτάζει η Μονή Σταυρωμένου που βρίσκεται λίγο έξω από την Αυγενική Μαλεβυζίου Ηρακλείου και κοντά στον γραφικό οικισμό Βλαχιανά. Η έρημη σήμερα Μονή Σταυρωμένου είναι ένα από τα πολλά μοναστήρια που ιδρύθηκαν στην Κρήτη κατά την περίοδο της Ενετικής κυριαρχίας, εποχή που γνώρισαν και τη μεγαλύτερη ακμή τους ενώ με την έλευση των Τούρκων η μονή σιγά σιγά ερημώθηκε και επήλθε η εγκατάλειψη. Αυτό που αντικρίζει ο σημερινός προσκυνητής είναι πολύ φτωχά ερείπια σε σχέση με τη λαμπρότητα που είχαν τα κτίρια της μονής πριν καταστραφούν. Λίγα μέτρα πιο νότια από το μικρό ναό του Εσταυρωμένου σώζεται ένα μικρό τμήμα από τον τοίχο των κελιών που είχε η μονή στο οποίο φαίνεται ακόμα ένα πραγματικά εντυπωσιακό στρογγυλό παράθυρο.
Παρά τα δύσκολα χρόνια που πέρασε η περιοχή τα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι πρόσφατα σωζόταν σημαντικό τμήμα των εγκαταστάσεων του έρημου μοναστηριού, τα οποία όμως έπεσαν θύμα της μπουλντόζας, αφού από πάνω τους ακριβώς πέρασε ο αγροτικός δρόμος της περιοχής. Πέρα από τα κτίρια των μοναχών σωζόταν κι ένα πατητήρι σταφυλιών που κι αυτό γκρεμίστηκε, σώζεται όμως μέχρι και σήμερα η βάση του πιεστηρίου των σταφυλιών που είναι λαξευμένη σε πωρόλιθο και βρίσκεται στον περίβολο της εκκλησίας. Η μονή μάλλον διέθετε και ελαιοτριβείο γεγονός που δηλώνει ότι είχε πολλή αγροτική περιουσία στην κατοχή της. Γύρω από την εκκλησία έχουν φυτευτεί πολλά δέντρα, ενώ το τοπίο συμπληρώνουν οι αμπελώνες και οι ελαιώνες της περιοχής. Ο πετρόκτιστος ναός είναι μονόκλιτη βασιλική και στο λιτό εσωτερικό του δε σώζονται κάποια ίχνη από αγιογραφίες.
Αυτό που έκανε πολύ ιδιαίτερο το ναό του παλιού μοναστηριού και αρκετά αγαπητό στους κατοίκους της περιοχής ήτανε το κυπαρίσσι που είχε φυτρώσει από μόνο του στην οροφή του ναού. Κανείς από τους γεροντότερους κατοίκους δεν θυμόταν πότε και πώς ακριβώς είχε φυτρώσει στην οροφή του ναού το κυπαρίσσι το οποίο θεωρούνταν ιερό και θαυματουργό. Η μορφή αυτή της δεντρολατρείας ήτανε πολύ έντονη και οι πιστοί έκοβαν κλαδάκια από το κυπαρίσσι επειδή πίστευαν ότι μπορούν να θεραπεύσουν διάφορες παθήσεις. Το κυπαρίσσι του Σταυρωμένου συνέχισε να ζει μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Τότε έγιναν εργασίες επισκευής της παλιάς στέγης του ναού και τοποθετήθηκε κεραμοσκεπή η οποία δυστυχώς υπήρξε μοιραία για το κυπαρίσσι με αποτέλεσμα να ξεραθεί, αφού μάλλον περιόρισε την υγρασία της οροφής, η οποία και συντηρούσε το δέντρο στη ζωή. Το δέντρο παρότι ξερό στέκει ακόμα και σήμερα όρθιο στην οροφή του ναού και αποτελεί αξιοθέατο.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
