⭐ Ταξιδιωτικός Οδηγός Κρήτης⛵⭐

Μονή Χαλέπας

(13 ψήφοι)

Η Μονή Σωτήρος Χριστού Χαλέπας ή Χαλεπά είναι κτισμένη σε ψηλό λόφο κοντά στα χωριά Τσαχιανά και Βενί Μυλοποτάμου, 46χλμ ανατολικά του Ρεθύμνου. Η θέα προς την κοιλάδα του Μυλοπόταμου από το σημείο αυτό είναι πανοραμική. Παρότι πριν από το 2000 το μοναστήρι ήταν ένα σύνολο από ερείπια, η αναστηλωμένη πλέον μονή λειτουργεί κανονικά και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα μοναστήρια στην Κρήτη. Η περιοχή γύρω από το μοναστήρι είναι κατάφυτη από αμπέλια και ελιές, ενώ σε ορισμένα σημεία υπάρχουν δάση από πουρνάρια και δρυάδες.

Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία κτίσεως του μοναστηριού, αλλά σίγουρα αυτό είναι από τα παλαιότερα στην Κρήτη και η ίδρυση του ανάγεται στο τέλος της Ενετικής Περιόδου, αφού αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1555. Σύντομα μετά την ίδρυσής της απέκτησε σημαντική περιουσία, ενώ ανοικοδομήθηκε εκτενώς κατά την αρχή της Οθωμανικής Περιόδου. Κατά τη μεγάλη επανάσταση του 1821 η μονή καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε μετά το 1831 από το μαχητικό ηγούμενο Νέστορα Κοκκινίδη. Η Μονή Χαλέπας, λόγω της γεωγραφικής θέσης όπου κατείχε και τις ισχυρής οικονομικής της αυτοτέλειας, αποτέλεσε αρκετές φορές σημείο μαχών κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας με αποκορύφωμα το 1867, όταν με μάχη οι Έλληνες κατέλαβαν οριστικά τον Μυλοπόταμο.

Το συγκρότημα του μοναστηριού έχει τετράπλευρο σχήμα και στο μέσο του πλακόστρωτου περιβόλου βρίσκεται το καθολικό, το οποίο είναι δίκλιτη βασιλική χωρίς θόλο, αφιερωμένη στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα και στη Γέννηση του Χριστού. Ο ναός αρχικά ήταν μονόκλιτος και επεκτάθηκε σε δεύτερη φάση με την προσθήκη δεύτερου κλίτους. Εκτός από το καθολικό, σώζονται τα κτίρια των αγροτικών εργαστηρίων στην βόρεια μεριά, οι στάβλοι και η όμορφη κρήνη με τις ανάγλυφες παραστάσεις. Όλα τα υπόλοιπα κτίσματα χρονολογούνται από την ανοικοδόμηση επί ηγουμενίας Ιακώβου Πλουμή τον 19ο αιώνα, ενώ σε αυτή την περίοδο ανάγεται και ο ημιτελής μεγαλύτερος ναός που περικλείει τον αρχικό.

300μ έξω από τη μονή βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας με τις παλιές τοιχογραφίες. Η εκκλησία φέρει το οικόσημο της οικογένειας Καλλέργη, μιας από τις σπουδαιότερες οικογένειες της Ενετικής Περιόδου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η περιοχή ήταν δικό της φέουδο. Η οικογένεια αυτή ήταν τόσο ισχυρή που είχε αποσπάσει προνόμια που δεν είχαν άλλες οικογένειες της Κρήτης. Στο παρελθόν η μονή λειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι σε αυτή την τοποθεσία, πριν μεταφερθεί στη σημερινή του θέση το 1673.

Χρονολόγιο

1555: Αναφέρεται σε νοταριακό πληρεξούσιο η μονή Χαλέπας, άρα σίγουρα υπήρχε ήδη (στη θέση της Αγίας Μαρίνας) και λειτουργούσε ως γυναικεία μονή.
1646: Οι Τούρκοι, μετά την άλωση της Δυτικής Κρήτης, καταστρέφουν τις μονές του Μυλοποτάμου. Ισοπεδώνουν την γυναικεία μονή του Χαλεπά και βιάζουν τις μοναχές.
1673: Ο Ιερεμίας Σγουρός ιδρύει το ανδρικό πλέον μοναστήρι του Χαλεπά στη σημερινή του θέση. Το μοναστήρι γίνεται μετόχι της μονής Βωσάκου.
1676: Η μονή Βωσάκου (και το μετόχι της μονής Χαλέπας) γίνεται σταυροπηγιακή, δηλαδή άμεσα εξαρτώμενη από το Πατριαρχείο.
1740: Όλα τα σταυροπηγιακά μοναστήρια Κρήτης απώλεσαν τη σταυροπηγιακή τους ιδιότητα.
1759: Ο ηγούμενος Μάξιμος Βεργίτσης ολοκληρώνει την κατασκευή της πανέμορφης Ενετικής βρύσης της μονής Χαλέπας
1783: Η μονή Χαλέπας ανεξαρτητοποιείται από το Βώσακο
1791: Ανανεώνεται η σταυροπηγιακή αξίας της Χαλέπας.
1821: Ο ηγούμενος Νέστορας Κοκκινίδης συμμετέχει στην Επανάσταση. Ο Αιγύπτιος Ασήμ Αγάς λεηλατεί τη μονή και καταστρέφει τα κελιά.
1822: Ο Τούρκος Χασάν Πασάς με 15000 πολεμιστές στρατοπεδεύει στη μονή Χαλέπας. Την ώρα της ξεκούρασης, οι άντρες του Χούρδου και του Ανδράκου χτυπούν τους Τούρκους και προξενούν μεγάλη ζημιά. Οι Τούρκοι αντεπιτίθενται και σκοτώνουν 25 Κρήτες.
1823: Ο Χασάν Πασάς σφάζει τους καλόγερους. Σώζονται μόνο τρεις, οι Νέστωρ Κοκκινίδης, Μάξιμος Βαρσαμής και Νεόφυτος Χαιρέτης.
1824: Επικηρύσσεται ο Νέστωρ Κοκκινίδης. Ο Χασάν του χαρίζει τη ζωή γιατί κατόρθωσε να εισχωρήσει νύχτα στη σκηνή του, χωρίς να τον αντιληφθεί κανείς.
1831-1841: Κατά την Αιγυπτιοκρατία ο ηγούμενος Νέστωρ Κοκκινίδης ανοικοδομεί τη μονή Χαλέπας.
1850: Ανανεώνεται η σταυροπηγιακή αξία της μονής από τον Πατριάρχη Άνθιμο Δ' .
1866: Φιλοξενείται στη μονή Χαλέπας ο πρωτοκαπετάνιος της δυτικής Κρήτης Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης. Γίνεται η μάχη της Τυλίσσου, που είναι μετόχι της μονής Χαλέπας. Συλλαμβάνεται στο Αρκάδι ο ηγούμενος Γεράσιμος Στρατήγης κρατώντας το όπλο του Νέστορα Κοκκινίδη, αλλά απελευθερώνεται.
1867: Λίγο μετά το δράμα του Αρκαδίου πραγματοποιείται συνάντηση των οπλαρχηγών της Κρήτης στη Χαλέπα. Συναντιούνται ο Κόρακας, ο Κορωναίος, ο Πετροπουλάκης, ο Ντεντιδάκης, ο Ρωμανός, ο Σκουλάς κ.α. και αποφασίζουν να χτυπήσουν τον Ρεσίτ Πασά όταν περάσει από το Μυλοπόταμο.
1867: Κατά την επανάσταση του 1866-69 οι Ομέρ και Ρεσίτ Πασάς ενώνουν τις δυνάμεις τους για να κυριαρχήσουν τον Μυλοπόταμο. Όμως στη θέση «Αράπη Σπήλιος», κοντά στη μονή, οι αρχηγοί Πετρουλάκης, Νιώτης, Σκουλάς και Ξετρύπης χτυπούν την οπισθοφυλακή του Ρεσί και προξενούν πανωλεθρία. Ο Ρεσίτ καταστρέφει τη μονή και αποσύρεται στο Πέραμα, από όπου μαζί με τον Ομέρ πασά προσπαθεί να καταλάβει το Μυλοπόταμο, αλλά μάταια. Με τη μάχη αυτή ο Μυλοπόταμος περνάει στα χέρια των Ελλήνων.
1873: Η μονή Χαλέπας αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα.
1874: Η μονή Χαλέπα με τρεις μοναχούς ξαναγίνεται μετόχι του Βωσάκου.
1885: Ηγούμενος Χαλέπας αναλαμβάνει ο Ιάκωβος Πλουμής από το Βώσακο. Είχε τραυματιστεί κατά την επανάσταση του 1866, ενώ στην επανάσταση του 1897 οργανώνει δική του επαναστατική ομάδα, όπου συμμετέχουν και 4 μοναχοί της Χαλέπας.
1900: Η μονή Χαλέπας κρίνεται διαλυτή, όπως δεκάδες άλλα μοναστήρια της Κρήτης.
1935: Η μονή Χαλέπας κρίνεται μόνιμη και προσαρτά τη μονή Δισκουρίου.
1950: Το μοναστήρι ερημώνει
1997: Ξεκινάει η αναστήλωση του μοναστηριακού συγκροτήματος.