Μνημείο και Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Βιάννου
Στη θέση Μελιανά στον Αμιρά Βιάννου συναντάμε ένα από δεκάδες μνημεία της Γερμανικής θηριωδίας που γνώρισε η Κρήτη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που μνημονεύει μία από τις πλέον βιαιότερες σφαγές της Κατοχής στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο στο μνημείο τελείται μνημόσυνο για τα θύματα της σφαγής, ενώ απ΄του 2016 λειτουργεί και μουσειακός χώρος αφιερωμένος με σκοπό την ανάδειξη του σημαντικού γεγονότος της θυσίας των Βιαννιτών, μέσα από την διάσωση και ανάδειξη ντοκουμέντων και στοιχείων της σημαντικής ιστορικής περιόδου.
Η Σφαγή
Μετά τη Μάχη της Κρήτης, η Ανατολική Κρήτη περιήλθε σε Ιταλική Κατοχή. Οι Ιταλοί γενικά δεν είχαν ιδιαίτερη παρουσία στη Βιάννο και αυτό ευνόησε την δράση ομάδων αντίστασης. Στις αρχές του 1943, οι πληροφορίες ότι οι Σύμμαχοι έχουν σκοπό να εισβάλουν στην Κρήτη, οδήγησαν τους Ιταλούς στην εγκατάσταση φρουρίων στην περιοχή. Το Μάιο του 1943, οι Γερμανοί κατασκεύασαν ένα φυλάκιο με 3 άνδρες στην Κάτω Σύμη. Στις 10 Σεπτεμβρίου, αντάρτες με αρχηγό το Μανώλη Μπαντουβά, σκότωσαν τους δύο στρατιώτες.
Όταν τα νέα έφτασαν στους αξιωματικούς, διατάχθηκε μονάδα πεζικού να μεταβεί στο σημείο για να διερευνήσει το περιστατικό. Στο φαράγγι της Κάτω Σύμης όμως είχε στήσει ενέδρα ο Μπαντουβάς με 40 άνδρες, περιμένοντας τους Γερμανούς. Το πρωί της 12ης Σεπτεμβρίου, οι Γερμανοί δέχτηκαν επίθεση και σφοδρή μάχη κράτησε ως το βράδυ. Το αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθούν 84 Γερμανοί, ενώ οι αντάρτες αποσύρθηκαν στα βουνά.
Έξαλλος ο Γερμανός διοικητής Friedrich-Wilhelm Muller, γνωστός ως «Χασάπης των Κρητικών», διέταξε τα στρατεύματα του να ισοπεδώσουν την επαρχία της Βιάννου και να εκτελέσουν όλους τους άνδρες μεγαλύτερους από 16 ετών, καθώς και οποιονδήποτε συλληφθεί στην ύπαιθρο ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανικές δυνάμεις με περισσότερους από 2000 άνδρες εισέβαλαν στα χωριά της επαρχίας από διάφορες κατευθύνσεις. Στην αρχή διαβεβαίωσαν τους κατοίκους ότι οι προθέσεις τους ήταν ειρηνικές, πείθοντας πολλούς από τους άνδρες που είχαν καταφύγει στα βουνά να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Την επόμενη ημέρα ξεκίνησαν αδιάκριτα μαζικές εκτελέσεις, βασανιστήρια, συλλήψεις, λεηλασίες, εμπρησμούς, βανδαλισμούς και ανατινάξεις. Ακόμα και τα παιδιά, οι ανάπηροι και οι ηλικιωμένοι δε γλύτωσαν από τη μανία της καταστροφής. Μετά την καταστροφή απαγορεύτηκε στους επιζήσαντες να θάψουν τους νεκρούς τους ή να επιστρέψουν στα χωριά τους, τα περισσότερα από τα οποία είχαν καεί ολοσχερώς.
Οι Γερμανοί εκτέλεσαν μαζικά περισσότερους από 500 άμαχους ανθρώπους από είκοσι περίπου χωριά της Βιάννου, όπως Κάτω Σύμη, Αμιρά, Πεύκος, Άγιος Βασίλειος, Άνω Βιάννος, Κρεβατάς, Καλάμι, Ρίζα, Μουρνιές, Μύθοι, Μάλλες, κα. Σήμερα σε όλα τα χωριά θα δείτε μνημεία για τους εκτελεσθέντες κατοίκους τους.
Όταν ο στρατηγός Muller συνελήφθη από τον Κόκκινο Στρατό στην Ανατολική Πρωσία, εκδόθηκε στην Ελλάδα. Μαζί με τον Bruno Brauer, Γερμανό διοικητή της Κρήτης, κατηγορήθηκαν για εγκλήματα πολέμου από ελληνικό στρατιωτικό δικαστήριο και εκτελέστηκαν στις 20 Μαΐου 1947.
Ως και σήμερα δεν έχει αποδοθεί όμως ουσιαστική δικαιοσύνη των Γερμανών για αυτό το αισχρό έγκλημα πολέμου στη Βιάννο, όπως και σε κανένα άλλο μαρτυρικό μέρος της Κρήτης.
What is near me?
