Πόλεις

Οι στρατώνες του Αγ. Γεωργίου,(πρώην Νομαρχία Ηρακλείου νυν Περιφέρεια Κρήτης), οικοδομήθηκαν το 16ο αιώνα και στέγαζαν 700 περίπου στρατιώτες. Οι βενετσιάνικοι αυτοί στρατώνες καταστράφηκαν από σεισμό και στη θέση τους οι Οθωμανοί έκτισαν νέους, τους Κισλάδες, το 1883.

Το Σπήλαιο Γαϊδουρότρυπα βρίσκεται δυτικά της Κριτσάς, κοντά στο δρόμο που οδηγεί στο οροπέδιο Καθαρό και κοντα στο σημείο που συγκροτήθηκε το Τμήμα Ανατολικής Κρήτης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος το 1947 υπό τον Ιωάννη Ποδιά.

Αυτό το τμήμα του μονοπατιού Ε4 συνδέει τον πυρήνα του Δάσους του Ρούβα με τις ανατολικές περιοχές του Ψηλορείτη και δίνει τη θέση του στην επόμενη διαδρομή που διασχίζει τις εύφορες πεδιάδες του νομού Ηρακλείου. Είναι αρκετά κουραστικό, καθώς ανεβαίνει από υψόμετρο 950μ στα 1779m και στη συνέχεια κατεβαίνει στα 490m. Η διαδρομή προσφέρει ωραίες εικόνες από πρινοδάση, τις γυμνές κορφές του Ανατολικού Ψηλορείτη και, ίσως, μια ωραία διαμονή στο καταφύγιο του Πρίνου.

Η Πύλη του Δερματά βρίσκεται περίπου στη μέση του παράκτιου τείχους του Χάνδακα, στη θέση του σημερινού Μποδοσάκειου Σχολείου, και ένωνε την εντός των τειχών πόλη με τη θάλασσα. Ουσιαστικά λειτουργούσε ως εφεδρική σε περίπτωση αποκλεισμού του στομίου του κεντρικού λιμανιού.

Στο σημείο αυτό έχει ανασκαφεί το μεγαλύτερο νεκροταφείο της εποχής του Χαλκού (4500–3500πΧ) στην Ελλάδα με 302 τάφους, από τους οποίους 50 είχαν ήδη καταστραφεί ή συληθεί. Από τους τάφους ήρθαν στο φως 1800 αγγεία διαφόρων τύπων, λίθινα και χάλκινα αντικείμενα (πέλεκες, χειρόμυλοι, αγκίστρια, αιχμές δοράτων, κλπ.). Οι τάφοι ήταν πρωτόγονοι, θαλαμοειδείς ή απλοί λακκοειδείς σκαμμένοι σε μαλακό βράχο.

Παρότι η περιοχή βρίσκεται μέσα στον πάντα ήρεμο κόλπο του Μεραμπέλου είναι δυστυχώς εκτεθειμένη στους Βοριάδες και έχει κύμα. Τα ίδια ρεύματα είναι υπεύθυνα και για τον τεράστιο όγκο σκουπιδιών που ξεβράζει το κύμα στην περιοχή αλλά και σε όλο αυτό το κομμάτι της Βορειοανατολικής Κρήτης μέχρι και το Κάβο Σίδερο. Το αποτέλεσμα με τα σκουπίδια είναι αποκρουστικό καθώς δεν υπάρχει σχεδόν κανένας βράχος χωρίς την επένδυση ενός πλαστικού αντικειμένου ή κάποιας νάιλον τσάντας.

Ο μικρός ναός του Αγίου Μηνά και της Παντάνασσας αναφέρεται στους καταλόγους των εκκλησιών του Χάνδακα της εποχής της Ενετικής κυριαρχίας. Μετά από πολύχρονη αχρησία, το 1735, ο ναός ανακαινίζεται και γίνεται η μητρόπολη της πόλης και έκτοτε κέντρο των ορθοδόξων χριστιανών του Oθωμανικού Χάνδακα.

Το Λαογραφικό και Γεωλογικό Μουσείο Ζαρού βρίσκεται δίπλα στο ναό του Αγίου Γεωργίου στο Ζαρό και στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό Κρητικό σπίτι. Το Μουσείο είναι δημιουργία του Παγκρήτιου Λαογραφικού Συλλόγου και λειτουργεί από το Νοέμβριο του 2014.