Σπήλαιο Αγίου Ιωάννη στο Καθολικό
Το Σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη ή του Ξένου βρίσκεται πάνω από το Φαράγγι Αυλάκι του Ακρωτηρίου Χανίων, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα από τη Μονή Γουβερνέτου, στο σημείο που βρίσκεται η ερειπωμένη Μονή Καθολικού. Ομοίως με την κοντινή Αρκουδοσπηλιά, είναι και αυτό παλαιά κοίτη ποταμού με συνολικό μήκος περίπου 135μ σε μορφή οριζόντιας γαλαρίας. Έχει πλούσιο διάκοσμο σε πολλά σημεία με μεγάλους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Ακριβώς στην αρχή και το τέλος του σπηλαίου υπάρχουν εικονίσματα και καντήλια. Υπάρχει επίσης μέσα στο σπήλαιο στην αρχή του λαξευτή υπόγεια δεξαμενή με επίχρισμα για τη συλλογή νερού. Στα δεξιά της γαλαρίας στα 15μ από την είσοδο υπάρχει ένα μικρός θάλαμος με τεχνητά ανοιγμένη είσοδο και μέσα βρίσκονται κάποια ανθρώπινα οστά, πιθανόν κάποιου ασκητή της Μονής Καθολικού. Στο τέλος του σπηλαίου στα 135μ υπάρχει μια αρκετά μεγάλη λιθωματική λεκάνη (γκούρ) όπου ο θρύλος λέει ότι ήταν ο τάφος του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη, που ασκήτευσε εδώ. Στην τελευταία αυτή αίθουσα υπάρχουν και αρκετές επιγραφές περιηγητών, χαραγμένες στα τοιχώματα και τους σταλακτίτες, κάποιες από τις οποίες είναι πολύ παλιές.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης ή ο Ξένος
Η ιστορία αναφέρει ότι ο Άγιος Ιωάννης ήρθε από την Αίγυπτο με άλλους 98 Θεοφόρους Πατέρες και εγκατατάθηκε στον Αζωγυρέ Σελίνου. Όταν άρχισε να διαδίδεται η φήμη του ως θαυματουργός και να συρρέουν πλήθη στον Αζωγυρέ, αποφάσισε να αποχωριστεί από τους υπόλοιπους Πατέρες και να αποσυρθεί σε κάποιο απόμερο σημείο, όπου θα μπορούσε με απόλυτη ηρεμία να αφιερωθεί στο Θεό. Αρχικά εγκαταστάθηκε στο Σπήλαιο της Μαραθοκεφάλας, αλλά όταν κι εκεί έγινε γνωστή η παρουσία του, αποσύρθηκε στο σημείο που είναι κτισμένη η μονή Καθολικού στο Ακρωτήρι.
Ο Άγιος Ιωάννης φέρεται να είναι και ο ιδρυτής της Μονής Καθολικού, μια από τις αρχαιότερες μονές της Κρήτης. Λένε πώς καθώς προσευχόταν μέσα στο σπήλαιο, χτύπησε με το ραβδί του τον βράχο κι από τότε αναβλύζει αγιασμένο νερό που δε στερεύει ποτέ. Τυφλοί, κωφοί, νεφροπαθείς έχουν δει γιατρειά με αυτό το «αγιασμένο» νερό.
Ασκήτευε στην περιοχή ζώντας γυμνός και περιφερόμενος σαν το αγρίμι μέσα στα βράχια. Έτρωγε χόρτα και χαρούπια για να επιβιώσει. Οι κακουχίες της ζωής του, κούρασαν το κορμί του και μην μπορώντας να περπατάει, τριγυρνούσε σκυφτός. Μια μέρα, ένας κυνηγός τον χτύπησε κατά λάθος με τα βέλη του, περνώντας τον για ζώο, και εκείνος λίγο πριν πεθάνει χτυπημένος, ζήτησε από τον κυνηγό να τον μεταφέρει μέσα στο σπήλαιο για να πεθάνει. Έτσι λέγεται πως βρέθηκαν τα οστά του σε εκείνο το σημείο στο βάθος της σπηλιάς, στο «Κρεβάτι του Άη Γιάννη». Στον βράχο αυτό αποδίδουν θεραπευτικές ιδιότητες και πολλοί συνήθιζαν να σπάνε κομμάτια του για φυλαχτό.
Το εκκλησάκι του Αγίου είναι κτισμένο στα δεξιά της εισόδου κι εορτάζει στις 7 Οκτωβρίου.
