Η λίμνη του Κουρνά είναι η μεγαλύτερη φυσική λίμνη στην Κρήτη και βρίσκεται μέσα σε ένα μαγευτικό τοπίο, ανάμεσα στις δυτικές πλαγιές των Λευκών Ορέων και την εύφορη πεδιάδα της Γεωργιούπολης. Βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό Κουρνάς, 2.5χλμ νότια από την παραλία της Γεωργιούπολης, 43 χλμ ανατολικά της πόλης των Χανίων και 20 χλμ δυτικά του Ρεθύμνου. Η λίμνη του Κουρνά και τα περίχωρα της αποτελούν ένα πολύ σημαντικό οικοσύστημα για την Ελλάδα, καθώς αυτή η γωνιά της επαρχία Αποκόρωνα είναι από τις λίγες περιοχές της Κρήτης όπου υπάρχει άφθονο γλυκό νερό καθ’όλη τη διάρκεια του έτους.
Το όνομα της πιστεύεται ότι προέρχεται από την αραβική λέξη κουρνά για τη «λίμνη» και το «λουτήρα». Σε αρχαία κείμενα αναφέρεται ως Κορησία, ενώ πιστεύεται ότι υπήρχε κοντά ιερό της Κορησίας Αθηνάς.
Δημιουργία της λίμνης
Για τη δημιουργία μιας τόσο όμορφης λίμνης δε θα μπορούσαν να λείψουν οι λαϊκές παραδόσεις. Σύμφωνα με τον πιο γνωστό θρύλο, κάποτε είχαν έρθει στα χωράφια τους ένας πατέρας με την πανέμορφη κόρη του. Όσο δούλευε ο πατέρας, η κόρη χτενιζόταν. Όταν την είδε την θαύμασε, αλλά γρήγορα αυτός ο θαυμασμός μετατράπηκε σε ερωτική έλξη για την ίδια του την κόρη, και προσπάθησε να την αποπλανήσει. Τότε η δύστυχη νεαρή είπε «Βούλα και Βουλιλίμνα και εγώ στοιχειό στη λίμνα» και αμέσως η γη βούλιαξε. Από τότε η κοπέλα έγινε νεράιδα που κατά καιρούς οι ντόπιοι την βλέπουν να κάθεται σε ένα βράχο στη μέση της λίμνης. Αντίστοιχα, υπάρχει κι άλλη μια εκδοχή του μύθου που λέει ότι κάποτε ο θεός οργισμένος για τους άτιμους ντόπιους, βούλιαξε την περιοχή και πνίγηκαν όλοι, εκτός την κόρη του παπά που έγινε η νεράιδα του βράχου.
Με επιστημονικούς όρους, η λίμνη δημιουργείται από την συσσώρευση του υπόγειου νερού που κατεβαίνει από τα Λευκά Όρη και αναβλύζει από την πηγή Αμάτι ή Μάτι, η οποία το καλοκαίρι βγαίνει στην επιφάνεια, ενώ τον χειμώνα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της λίμνης. Υπάρχει και μια δεύτερη πηγή που την τροφοδοτεί, αλλά βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού. Ουσιαστικά, η λίμνη του Κουρνά αποτελεί ένα μεγάλο κοίλωμα που τροφοδοτείται από την νοτιοανατολική του πλευρά με νερό λόγω του πορώδους του εδάφους ενώ από την απέναντι στεγανοποιείται λόγω της φύσης των πετρωμάτων.
Η λίμνη είναι μικρή και έχει κυκλικό σχήμα, καθώς έχει έκταση 579 στρεμμάτων, μέγιστο βάθος 22.5μ, μέγιστο μήκος 1080μ και μέγιστο πλάτος 880μ. Ο όγκος του νερού το καλοκαίρι ανέρχεται περίπου στα 7.5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Τα νερά της λίμνης μεταφέρονται στην παραλία του Καβρού μέσω της ξεχειλίστρας της, δηλαδή του ποταμού Δέλφινα. Σε κάποια τμήματα της λίμνης έχουν γίνει και έργα υπερχείλισης και αποστράγγισης του νερού προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Χλωρίδα και Πανίδα
Η οικολογική αξία της περιοχής έχει βοηθήσει στην ένταξη της λίμνης στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Παρόλα αυτά, τα περίχωρα έχουν υποβαθμιστεί από ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως κτίσιμο εστιατορίων και άλλων παραλίμνιων κτισμάτων. Η λίμνη βρίσκεται μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον με σπάνια υδροχαρή φυτά και δέντρα. Το σκοτεινό χρώμα της λίμνης οφείλεται στα φύκια που βρίσκονται στο πυθμένα της.
Εδώ βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη υδρόβιων πτηνών όπως νερόκοτες, πάπιες, ερωδιοί και κορμοράνοι. Επίσης, η λίμνη Κουρνά ήταν ανέκαθεν πολύ γνωστή για τα χέλια της, τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουν σε σημαντικούς πληθυσμούς. Ο υδροβιότοπος επίσης φιλοξενεί νερόφιδα και χελώνες. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια έκαναν την εμφάνιση τους πληθυσμοί από χρυσόψαρα, τα οποία έριξαν άγνωστοι στο νερό και ο αυξανόμενος πληθυσμός τους έχει διαταράξει σημαντικά το κλειστό αυτό οικοσύστημα.
Τι θα δείτε
Η λίμνη Κουρνά είναι ένας από τους αγαπημένους προορισμός για τους επισκέπτες του νησιού, αλλά και τους ντόπιους. Είναι ένα ιδανικό μέρος για χαλάρωμα και για βόλτα. Το καλοκαίρι, ένας περίπατος γύρω από τη λίμνη, με τα γαλαζοπράσινα νερά της, διαρκεί συνήθως λιγότερο από μία ώρα (3.5 χλμ). Στην μια πλευρά της λίμνης υπάρχουν καφετέριες και ταβέρνες με θέα στη λίμνη που δυστυχώς έχουν υποβαθμίσει το περιβάλλον. Δίπλα στις καφετέριες, το καλοκαίρι, με την υποχώρηση των υδάτων, σχηματίζονται μικρές παραλίες με άμμο, όπου οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν μπάνιο.
Επίσης, ενοικιάζονται αρκετά θαλάσσια ποδήλατα για μια βόλτα στη λίμνη. Η βόλτα με το ποδήλατο είναι μια ιδανική επιλογή για το απόγευμα, καθώς τα χρώματα του νερού είναι υπέροχα και η ηρεμία της λίμνης μαγευτική. Το χειμώνα και την άνοιξη η στάθμη του νερού είναι ψηλότερα και ο περίπατος τριγύρω από τη λίμνη είναι δυσκολότερος, καθώς η βλάστηση είναι έντονη στα όρια της όχθης. Οι παραλίες εξαφανίζονται και το νερό κατακλύζει ακόμη και τα σκαλάκια που βρίσκονται δίπλα στις ταβέρνες.