Η επαρχία Λασιθίου και κυρίως το Οροπέδιο Λασιθίου δεν ακολούθησε την ραγδαία ανάπτυξη μοναστηριών που γνώρισε η υπόλοιπη Κρήτη κατά την Ενετοκρατία. Αυτό οφείλεται κυρίως στην απαγόρευση κατοίκησης του οροπεδίου τους πρώτους αιώνες της Ενετοκρατίας (1293-1463) καθώς ανέθρεφε επαναστάτες. Αργότερα αναπτύχθηκαν μικρές μονές, τα καθολικά των περισσότερων σώζονται έως σήμερα.
Μονή Παναγίας Κρουσταλλένιας 
Η Μονή Παναγίας Κρουσταλλένιας είναι κτισμένη σε έναν κατάφυτο με πρίνους λόφο κοντά στα χωριά Άγιος Κωνσταντίνος και Μαρμακέτο, στο Οροπέδιο Λασιθίου. Είναι από τις ιστορικότερες μονές της Κρήτης και σίγουρα αξίζει να την επισκεφτείτε.
Η μονή Βιδιανή βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Λουλουδάκι, κοντά στο χωριό Κάτω Μετόχι του Οροπεδίου Λασιθίου. Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη, καθώς από δίπλα από αυτή περνάει ο περιμετρικός δρόμος του οροπεδίου.
Ναός Αγίου Πνεύματος στο Λιμνάκαρο 
Στο κέντρο του οροπεδίου του Λιμνάκαρου συναντάμε τον ναό του Αγίου Πνεύματος που όταν γιορτάζει συγκεντρώνει πλήθος κόσμου. Στη σημερινή του μορφή ο ναός είναι δίκλιτος αλλά τα δυο κλίτη του χτίστηκαν σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας. Αρχικά ο ναός ήταν σταυρεπίστεγος και τιμότανε στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος.
Στη μέση του εύφορου κάμπου του Λασιθίου, ανάμεσα στα περβόλια και τους χαρακτηριστικούς ανεμόμυλους του οροπεδίου, βρίσκεται ο ναός του Άη Γιάννη του Καμπίτη (ή Μεσοκαμπίτη). Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και αποτελεί το μεγαλύτερο προσκύνημα της επαρχίας Λασιθίου. Εορτάζει στις 29 Αυγούστου (του Αγίου Ιωάννη του Ριγολόγου) και κατά την παραμονή του στήνεται μεγάλο πανηγύρι.
Μετά την άρση της απαγόρευσης καλλιέργειας στο οροπέδιο Λασιθίου από τους Ενετούς, οι Ενετοί προσέφεραν το Οροπέδιο Λασιθίου σε φίλους πρόσφυγες από την Πελοπόννησο που είχε πέσει στα χέρια των Τούρκων (15ος αιώνας).
Στο σημείο αυτό, στο δρόμο προς την Αλόιδα, λειτουργούσε κατά την Τουρκοκρατία μονή αφιερωμένη στους Αγίους Αποστόλους, με λίγους μοναχούς. Όταν το 1823 ο Χασάν Πασάς επιτέθηκε στο Οροπέδιο από την πλευρά αυτή, αφού κατέκαψε την Κριτσά έφτασε στο σημείο αυτό και κατέστρεψε τη μονή.
Ο λιτός ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή βρίσκεται στο όμορφο μικρό οροπέδιο της Αλόιδας, στην περιφέρεια του χωριού Μέσα Λασίθι, σε υψόμετρο 1140μ στην οροσειρά της Δίκτης. Στο σημείο αυτό, που βρίσκεται δίπλα σε πηγή με τρεχούμενο νερό, έβρισκαν καταφύγιο ο Καπετάν Καζάνης από το Μαρμακέτο και οι άνδρες του μετά το 1821, από όπου εξορμούσαν κατά των Οθωμανών.
