Μονή Αγίου Μηνά στο Αποσάμι
Ένα περίπου χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του χωριού Σκαλάνι Ηρακλείου στην περιοχή που φέρει το τοπωνύμιο Αποσάμι βρίσκεται ότι σήμερα σώζεται από το μεσαιωνικό μοναστήρι του Αγίου Μηνά. Κτισμένος σε μια εξαιρετικά εύφορη περιοχή ανάμεσα σε αμπέλια και ελαιώνες υπομένει μέχρι σήμερα τη μοίρα της εγκατάλειψης και της ερήμωσης, όπως τόσα και τόσα άγνωστα μνημεία και θησαυροί αυτού του τόπου.
Ανάμεσα σε ανεμώνες και άλλα αγριολούλουδα που φυτρώνουν στην περιοχή του στέκει σήμερα χωρίς οροφή και με τοίχους που οι πληγές τους δεν κρύβονται. Πρόκειται για το μοναδικό μοναστήρι που έχει καταγραφεί στην Κρήτη, όπου τιμάται το όνομα του Αγίου Μηνά και η προφορική παράδοση το θέλει να έχει παίξει σπουδαίο ρόλο έχοντας υπάρξει κατοικία του μητροπολίτη Κρήτης. Ο Άγιος Μηνάς παρέμενε ξεχασμένος από όλους μέχρι το 1980 όταν μια έρευνα του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Θεοχάρη Δετοράκη στα νοταριακά έγγραφα των Κρατικών αρχείων της Βενετίας το έφερε από την αφάνεια στο φως.
Υπάρχει μια μαρτυρία του 1598 που παραχωρεί τα κτήματα του μοναστηριού για καλλιέργεια και μία δεύτερη, πιο σημαντική του 1627 που μας πληροφορεί ότι το μοναστήρι έχει καταρρεύσει, γεγονός το οποίο αναγκάζει τον Πιέρο Σαλαμόν να λάβει μέτρα για την αποκατάσταση των ζημιών. Μετά το 1627 δεν έχουμε καμιά μαρτυρία για τον Άγιο Μηνά, οπότε με την Τουρκική εισβολή στο νησί θα πρέπει να είχε την ίδια πορεία με πολλές άλλες μονές που καταστράφηκαν και ερήμωσαν.
Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης
