Αρχαία Χερρόνησος
Η σημερινή πόλη της Χερσονήσου διατηρεί ακέραια την ονομασία της αρχαίας πόλης Χερσόνησος ή Χερρόνησος. Η πόλη υπήρχε από τα Μινωικά Χρόνια, αλλά άνθισε μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Ρωμαίους. Η Χερρόνησος ήταν το λιμάνι της πόλης Λύττος, αλλά σύντομα ξεπέρασε τη «μητρόπολη» σε ισχύ και έκοβε δικό της νόμισμα, στα οποία απεικονιζόταν η Άρτεμη, η Αθηνά ή ο Απόλλων και ο αετός με τα φτερά ανοικτά (όπως στα νομίσματα της Λύττου). Την πλούσια ιστορία της μαρτυρούν τα οικοδομήματα που έχουν έρθει στο φως από τις ανασκαφές, όπως οι παλαιοχριστιανικές Βασιλικές στο Καστρί και στον Άγιο Νικόλαο, σιντριβάνια, τάφοι με πλούσια κτερίσματα και άλλα.
Ο κύριος αρχαιολογικός χώρος της Χερρονήσου βρίσκεται μέσα στο σημερινό οικισμό (12 στρέμματα) με κύριο οικοδόμημα το θέατρο της αρχαίας πόλης. Το μήκος του θεάτρου ήταν 83μ. και το πλάτος 30μ, ενώ δυστυχώς υπέστη εκτεταμένες ζημιές το 1897, όταν οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν τις πέτρες του για τη δόμηση των σπιτιών τους. Το εντυπωσιακό αυτού του θεάτρου είναι πως ακόμη και σήμερα διαγράφεται με ανάγλυφο τρόπο το αναληματικό τείχος του κοίλου, καθώς και το σκηνικό οικοδόμημα.
