Ο επισκέπτης της Κρήτης σήμερα μπορεί να έρθει σε επαφή με τα ήθη και τα έθιμα της Κρήτης, μέσω ενός μεγάλου αριθμού μουσείων και συλλογών, που έχουν σκοπό την ανάδειξη της λαογραφικής και εθνολογικής παράδοσης στο νησί. Σπουδαίες συλλογές σχετικές με τις παραδοσιακές αγροτικές ασχολίες στην ύπαιθρο, την κτηνοτροφία, τα έθιμα του γάμου, της βάφτισης, της γέννησης, της λαϊκής αρχιτεκτονικής, της ενδυμασίας και τον εξοπλισμό παραδοσιακών Κρητικών σπιτιών ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε αλλοτινές εποχές.
Εξαιρετικές συλλογές συναντάμε στα λαογραφικά μουσεία του Λυχνοστάτη στη Χερσόνησο, των Χανίων, στο Εθνολογικό μουσείο των Βώρων, του Αρόλιθου στην Τύλισο, του Ρεθύμνου, του Αγίου Νικολάου, της Σητείας, του Θερίσου, του Γαβαλοχωρίου, του Πισκοπιανού, του Σωματά, του Ινίου, των Ασιτών, του Χανδρά,, του Παλαίκαστρου, του Βραχασίου, της Γαύδου , των Πεύκων, του Χαμεζίου, του Μοχού, του Σπηλίου και άλλα. Εξίσου σημαντικές είναι οι εκθέσεις χώρων που έχουν σχέση με την ελιά, όπως το Μουσείο Ελιάς Βουβών.
Εξειδικευμένες συλλογές σχετικά με την εθνολογική μελέτη της Κρήτης συναντάμε στο Μουσείο Ακριτών της Ευρώπης στην Παλαιόχωρα, ενώ συλλογές για τη ναυτική και την αλιευτική παράδοση υπάρχουν στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης και στο Μουσείο Αλιείας στο Κολυμβάρι. Άλλα αξιόλογα εξειδικευμένα μουσεία είναι το Μουσείο Σχολικής Ζωής στο Νεροκούρο, το Μουσείο Μουσικών Οργάνων στο Χουδέτσι και το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων στα Ζωνιανά.
Λαογραφικό Μουσείο Άνω Ασιτών 
Το Λαογραφικό Μουσείο Άνω Ασιτών λειτουργεί από το 1995 σε ένα παραδοσιακό κτίριο του 1880. Αναπαριστά ένα παραδοσιακό Κρητικό σπίτι, όπου στο ισόγειο βρίσκεται η αποθήκη του και η κουζίνα και στον πάνω όροφο, η κρεβατοκάμαρα και το σαλόνι.
Στο Μοχό λειτουργεί εδώ και λίγα χρόνια αξιόλογο λαογραφικό μουσείο, στο οποίο εκτίθενται αντικείμενα καθημερινής χρήσης των παλιών εποχών. Το μουσείο που στεγάζεται σε ένα όμορφο πετρόκτιστο κτίριο διαχειρίζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μοχού.
Στο κέντρο της παλιάς πόλης, κατηφορίζοντας προς το λιμάνι από την οδό Χάληδων, υπάρχει το ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο «Κρητικό σπίτι» το οποίο δημιουργήθηκε από το μεράκι δύο γυναικών, της Ασπασίας Μπικάκη και της Ειρήνης Κουμανδράκη.
Το Μουσικό εργαστήρι Λαβύρινθος ιδρύθηκε το 1982 από τον Ross Daly και από το 2002 στεγάζεται σε ένα υπέροχο παλιό κτίριο στο Χουδέτσι.
Το μουσείο του ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco) βρίσκεται απέναντι από τη Βυζαντινή εκκλησία της Παναγιάς στη θέση Θεοτοκιανά του Φόδελε. Το οίκημα που στεγάζει το μουσείο πιστεύεται ότι ήταν το σπίτι του σπουδαιότερου Κρητικού ζωγράφου (1541-1614), καθώς ο ίδιος αναφέρει ότι γεννήθηκε 25 χλμ βορειοδυτικά του Ηρακλείου, δίπλα σε ένα Βυζαντινό Ναό.
Στην πλατεία της Αγίας Τριάδας στο χωριό Κρουσώνας βρίσκεται το μουσείο παραδοσιακής μουσικής, μουσικών οργάνων έρευνας και τεκμηρίωσης με το όνομα “ΘΥΡΑΘΕΝ”. Στεγάζεται σε ένα ανακαινισμένο παραδοσιακό σπίτι.
Το Λαογραφικό Μουσείο Αγίας Μαρίνας - Κρητικό αγροτικό σπίτι, είναι μια έκθεση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που στηρίζεται από εθελοντές. Άνοιξε τις πόρτες του το 2014 και από τότε έχει δεχτεί επισκέπτες και σχολεία. Ανάμεσα στις δραστηριότητές του περιλαμβάνονται κρητικές συντροφιές και εργαστήρια που έχουν σχέση με την παράδοση όπως παραγωγής σαπουνιού από ελαιόλαδο, υφαντικής τέχνης και παραδοσιακών παιχνιδιών.
Το Μουσείο Θαλάσσιου Πλούτου και Αλιευτικής Παράδοσης (Μουσείο Αλιείας) ξεκίνησε σαν ιδέα το 2000 και οι εργασίες του ολοκληρώθηκαν το 2001. Ξεκίνησε το ταξίδι του οριστικά τον Αύγουστο του 2005 και συνταξιδεύει με όσους επιθυμούν να γνωρίσουν μέσα από τα εκθέματα και τις συλλογές του ένα ξεχωριστό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
