Μουσείο - Στρατηγείο της Επανάστασης του Θερίσου
Το ιστορικό χωριό Θέρισο, που υπήρξε η έδρα των Κρητών επαναστατών στην επανάσταση του 1905 υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, είναι κτισμένο στις βορειοδυτικές ρίζες των Λευκών Ορέων σε υψόμετρο 580μ.. Για να το προσεγγίσει κάποιος διασχίζει το ομώνυμο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς φαράγγι του Θερίσου ή «Ελευθερίου Βενιζέλου», συνολικού μήκους 6 χλμ.
Το χωριό φιλοξενεί δύο μουσεία, το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Θερίσου και το Μουσείο - Στρατηγείο Θερίσου, το οποίο στεγάζεται στο κτίριο που χρησίμευσε ως το στρατηγείο του ένοπολου κινήματος του Θερίσου το Μάρτιο του 1905, υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με βασικό αίτημα την Ένωση της αυτόνομης τότε Κρήτης με την Ελλάδα και την αποπομπή του Αρμοστή Πρίγκηπα Γεωργίου. Με τη βοήθεια των Κωνσταντίνου Μάνου και Κωνσταντίνου Φούμη , οι επαναστάτες κήρυξαν την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και τύπωσαν την εφημερίδα του κινήματος το Θέρισο, την επίσημη εφημερίδα της επαναστατικής κυβέρνησης και γραμματόσημα. Η επανάσταση εξαπλώθηκε σε όλο το νησί και μετά από 8 μήνες σκληρών διαπραγματεύσεων με τις τέσσερις Δυνάμεις στο νησί (Βρετανία, Ιταλία, Γαλλία και Ρωσία), το κίνημα τερματίστηκε με συμβιβασμό. Παρόλο που η επανάσταση του Θερίσου δεν έφερε τελικά την πολυπόθητη Ένωση, τέθηκαν οι βάσεις καθώς ο πρίγκιπας Γεώργιος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κρήτη, η Κρητική Βουλή συνέταξε δημοκρατικό σύνταγμα, αλλά κυρίως αναδείχτηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ως μια κυρίαρχη πολιτική φυσιογνωμία, που αργότερα θα άλλαζε το χάρτη ολόκληρης της Ελλάδας ως πρωθυπουργός.
Το κτίριο που στρατηγείου αρχικά ήταν μονώροφο και ανήκε στην οικογένεια Μπούλακα, που το παραχώρησε στο κίνημα. Αργότερα προστέθηκε ο δεύτερος όροφος και το κτίριο άλλαξε πολλούς ιδιοκτήτες, μέχρι την οριστική πώλησή του στο Ελληνικό κράτος το 1985 από την Αικατερίνη Στρογγυλάκη. Από το 1986 στέγασε το Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Θερίσου και το 2000 την επιμέλεια του ανέλαβε το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ, Βενιζέλος». Από το 2019, το ανακαινισμένο μουσείο ανασυγκροτείται ριζικά και λειτουργεί ως Μουσείο-Στρατηγείο της Επανάστασης του Θερίσου.
Η έκθεση του Στρατηγείου εκτείνεται σε δύο ορόφους και περιλαμβάνει πρωτότυπο μουσειακό και αρχειακό υλικό. Συγκεκριμένα, στο ισόγειο δεσπόζουν η αυθεντική σημαία -λάβαρο της Επανάστασης, με την αναγραφή Θέρισο 1905, καθώς και το χειροκίνητο επίπεδο πιεστήριο (πρέσα) που χρησιμοποιήθηκε από τους επαναστάτες. Μεταξύ των αυθεντικών τεκμηρίων (εφημερίδες, γραμματόσημα, τραπεζογραμμάτια της επανάστασης) και φωτογραφιών της εποχής εκτίθεται και μία στολή υπηρεσίας Κρητικού χωροφύλακα. Μέσω εποπτικού υλικού παρουσιάζεται το ιστορικό του κτιρίου και μία σύντομη ιστορία της επανάστασης του Θέρισου.
Στον όροφο παρουσιάζεται η πορεία της Κρητικής Πολιτείας μέχρι τη δεύτερη φάση της (1898-1908) με έμφαση στα γεγονότα της Επανάστασης του 1905. Επίσης, μία αυθεντική ενδυμασία, καθημερινή Κρητική της περιόδου, καθώς και δύο τουφέκια που χρησιμοποιήθηκαν κατά την επανάσταση (ένα τουφέκι τύπου Peabody Martini του 1871 -λάφυρο από τον οθωμανικό στρατό- και ένα πολεμικό τουφέκι τύπου γκρα, γαλλικής κατασκευής του 1877, που χρησιμοποιούνταν από τον ελληνικό στρατό). Επιπλέον, μία ενδεικτική έκθεση εφημερίδων και μονόφυλλων της Εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας σχετικών με την Επανάσταση του Θερίσου.
What is near me?
