Παρελθόν

Σε όλη την Κρήτη υπάρχουν πολλά ερειπωμένα μικρά και μεγάλα χωριά ή μετόχια. Ένα από αυτά είναι και το έρημο σήμερα Μετόχι των Σαριδάκηδων λίγο πιο πάνω από το χωριό Ροτάσι Ηρακλείου στο δρόμο που ανηφορίζει προς την Εθιά. Το Μετόχι των Σαριδάκηδων είναι από τα πλέον γραφικά της Κρήτης με μικρά πετρόχτιστα σπίτια στα οποία έμεναν οι κάτοικοί του την εποχή που έκαναν τις αγροτικές εργασίες τους στην περιοχή.

Ένας από τους πολλούς Κουλέδες που έκτισαν οι Τούρκοι σε στρατηγικά σημεία για να ελέγχουν τα περάσματα ανάμεσα στις διάφορες περιοχές της Κρήτης ήταν κι ο πύργος του Μέρωνα, δίπλα στον ναό του Προφήτη Ηλία. Το σημείο έχει πανοραμική θέα σε όλη την κοιλάδα Αμαρίου και την Κοιλάδα των Ποταμών. Ο κουλές σώζεται σε ερειπωμένη κατάσταση.

Βόρεια στην πλαγιά πάνω από το χωριό Νικηθιανό Μεραμπέλου και ακριβώς δίπλα στην Εθνική Οδό συναντάμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά μυλοτόπια της Κρήτης. Εκεί στέκουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού πολλοί ανεμόμυλοι στη σειρά. Άλλοι σώζονται σε καλή κατάσταση και άλλοι μισογκρεμισμένοι.

Ο μινωικός οικισμός στη θέση Φούρνου Κορυφή βρίσκεται κοντά στο Μύρτος κι αποτελεί εγκατάσταση της προανακτορικής φάσης του μινωικού πολιτισμού. Ο οικισμός ιδρύθηκε πριν το 2500 π.Χ. και είχε βίαιο τέλος πριν το 2100 π.Χ. Ήταν κτισμένος σε λόφο, τειχισμένος και περιλάμβανε εκατό περίπου δωμάτια σε πυκνή διάταξη.

Λίγο έξω από το χωριό Ζου Σητείας έχει ανασκαφεί το 1955-1956 μια μινωική αγρέπαυλη μεγάλων διαστάσεων με πολλά δωμάτια, όπως αναπαυτήρια, εργαστήριο, καθιστικό, κλίβανος, κλπ. Μέρος του χώρου έχει καταστραφεί από τη διάνοιξη του δρόμου.

Η γέφυρα της Ελεύθερνας κτίστηκε το πρώτο μισό του 4ου αιώνα και σώζεται σε άριστη κατάσταση για τη διάσχιση του ποταμού Χαλοπότα. Κοντά υπήρχε κι άλλη μία η οποία δε σώζεται. Έχει μήκος 9.5μ. και πλάτος 5.25μ. Είναι χαρακτηριστικό το σχήμα της, καθώς δεν υπάρχει καμάρα, αλλά τριγωνικό άνοιγμα (εκφορικό σύστημα).

Στην πλατεία της Αγίας Τριάδας στο χωριό Κρουσώνας βρίσκεται το μουσείο παραδοσιακής μουσικής, μουσικών οργάνων έρευνας και τεκμηρίωσης με το όνομα “ΘΥΡΑΘΕΝ”. Στεγάζεται σε ένα ανακαινισμένο παραδοσιακό σπίτι.

Η ενετική έπαυλη και το ενετικό ελαιοτριβείο βρίσκονται στην Ιερά Μονή Αγ. Γεωργίου στο Καρύδι. Η έπαυλη και το όμορο ελαιοτριβείο χρονολογούνται στο 1650-1750. Η έπαυλη έχει υποστεί μεταγενέστερες επεμβάσεις, οι οποίες όμως δεν έχουν αλλοιώσει ιδιαίτερα την αρχική της μορφή.