Παρελθόν

Μέσα στη ρεματιά που σχηματίζεται βορειοανατολικά της Συλάμου συναντάμε ίχνη από τη δεύτερη στη σειρά υδατογέφυρα από το επιβλητικό υδραγωγείο των Ενετών. Το υδραγωγείο μετέφερε τα νερά από τις πηγές των Αρχανών στο κέντρο της πόλης του Χάνδακα, του σημερινού Ηρακλείου. Δυστυχώς ελάχιστα σώζονται από τη γέφυρα.

Στο χωριό Κόξαρη Πεδιάδος Ηρακλείου υπάρχει ένα πολύ όμορφο και σύντομο σε διάρκεια μονοπάτι, ιδανικό για ένα σύντομο περίπατο στη φύση και μια μικρή απόδραση όχι μακριά από την πόλη. Το μονοπάτι αυτό ξεκινάει μέσα από τα γραφικά σοκάκια του χωριού και κινείται με κατεύθυνση νότια μέχρι τον τερματισμό του στην πηγή Μέσα Βρύση που είναι πολύ πλούσια σε νερό. Η Μέσα Βρύση και το νερό της έδιναν και δίνουν ζωή στην κοιλάδα της Κόξαρης και το μονοπάτι σε όλη την διαδρομή του ακολουθεί το νερό.

Το φρούριο Παλαιόκαστρο κτίστηκε από τους Ενετούς στη θέση της αρχαίας πόλης Απτέρα, που ήταν φύσει οχυρή, για να προστατεύσουν το κόλπο της Σούδας από ενδεχόμενες επιθέσεις ή επιδρομές. Τα τείχη του, που είχαν προσανατολισμό από Βορρά προς Νότο σε μερικά σημεία είχαν πάχος 1.5m, ύψος 3m και ήταν εφοδιασμένο με θολωτές δεξαμενές. Ένας πλατύς δρόμος το συνέδεε με τη θάλασσα.

Η γειτονιά Αρχοντικά των Παλαιών Ρουμάτων πήρε το όνομα της από την Ενετική έπαυλη που σώζεται και σήμερα, η οποία ανήκε στην οικογένεια των Renier. Η είσοδος της έπαυλης φέρει επιβλητικό θύρωμα και οικόσημο της οικογένειας. Στην οικογένεια αυτή ανήκε ο Νικόλαος Ρενιέρης (1758-1847) που υπήρξε Κρητικός αγωνιστής και πολιτικός.

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Βιάννου ιδρύθηκε το 1996 στη γενέτειρα του συγγραφέα Ιωάννη Κονδυλάκη, στου οποίου το έργο αφιερώνεται κι ένα μέρος του μουσείου.

Το Μουσείο λειτουργεί από το 1968 και εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 1993. Στεγάζεται σε κτίριο που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα.

Ένας από τους μαρτυρικούς τόπους είναι και τα Περβόλια των Εννιά Χωριών Κισάμου, από όπου κατάγεται και είχε το Αρχηγείο του ο οπλαρχηγός Αναγνώστης Σκαλίδης, ο οποίος δικαίως ονομάσθηκε ο Καραϊσκάκης της Κρήτης.

Στο Γερόκαμπο (Ιερός Κάμπος) δυτικά του Λέντα εντοπίστηκαν το 1959 τρεις θολωτοί τάφοι, με τον μεγαλύτερο (διαμέτρου 5.10m) συλημένο και άδειο. Μπροστά στην είσοδο υπήρχε προθάλαμος γεμάτος οστά ανθρώπων και ζώων, κάρβουνα και κύπελλα. Σε δεύτερο τάφο βρέθηκαν ειδώλια, ξιφίδια, αγγεία, σφραγίδες και χάντρες.