Παρελθόν

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου της Φαλάνδρας ή Φλάνδρας βρίσκεται κοντά στη Φαιστό και ήταν καθολικό μικρής μονής. Δίπλα στο ναό σώζονται τάφοι της Ενετοκρατίας (με επιγραφή του 1581).

Νότια από τα Μάλια υψώνεται μικρό βουνό που οι ντόπιοι ονομάζουν Κουλέδες. Το όνομά του το παίρνει από φρούρια (κουλέδες) που έκτισαν οι Οθωμανοί για να ελέγχουν τη εύφορη πεδιάδα των Μαλίων. Οι κουλέδες των Μαλίων είχαν οπτική επαφή ώστε να επικοινωνούν μεταξύ τους. Παρόλο που έχουν καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά, η ύπαρξή τόσων φρουρίων σε τόσο κοντινή απόσταση μαρτυράει το πόσο σημαντική ήταν η φύλαξη των Μαλίων και των περασμάτων τους για τους Οθωμανούς.

Το Βορί (ή Βορρί όπως το γράφει ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού) είναι ένα από τα πιο μικρά χωριουδάκια της Σητείας. Βρίσκεται πάνω σχεδόν στον άξονα που ενώνει την Σητεία με τις Λιθίνες από βορά προς νότο. Το Βορί σήμερα είναι σχεδόν εγκαταλειμμένο και ελάχιστοι άνθρωποι μεγάλης κυρίως ηλικίας ζουν ακόμα στα γραφικά πετρόχτιστα σπίτια του.

Ο Πρινιάτικος Πύργος είναι μια μικρή χερσόνησος που χωρίζει τις δύο παραλίες του Αγίου Παντελεήμονα και του Καραβοστάση, πάνω στην οποία έχει εντοπιστεί σημαντικός Μινωικός οικισμός.

Στο μουσείο εκτίθενται πολλά αντικείμενα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι παλαιότερες γενιές επί τουρκοκρατίας μέχρι το 1960. Ορισμένα από αυτά είναι σπάνια είδη λαϊκής τέχνης. 

Στην τοποθεσία Γαϊδουροφάς, σε υψόμετρο 900μ, κοντά στην Ανατολή Ιεράπετρας έχουν εντοπιστεί ίχνη ενός επιβλητικής υστερομινωικής έπαυλης (1600 π.Χ -1450 π.Χ). Το κτίριο ήταν διώροφο και οι τοίχοι του σώζονται σε ύψος ως 2μ. Στο χώρο έχουν εντοπιστεί πίθοι, μια κρύπτη με πεσσούς (μινωϊκό ιερό), ενώ ανάμεσα στα ευρήματα εξέχουσα θέση έχει ένας χάλκινος πέλεκυς και μια ψήφος.

Στην περιοχή της Κανδάνου οι Οθωμανοί έκτισαν τέσσερις πύργους με πολεμίστρες για να προστατευτούν από τους επαναστάτες των γειτονικών περιοχών. Ίχνη ενός πύργου σώζονται ακόμη και σήμερα πάνω από το χωριό Βαμβακάδες, ενώ οι πύργοι στο Ανισαράκι, στο Νυχτεριανό και στο Κουφαλωτό δε σώζονται. Ο πύργος των Βαμβακάδων ήταν κτισμένος σε υψόμετρο περίπου 1040 μ., όντας ο πύργος με το μεγαλύτερο υψόμετρο στην Κρήτη.

Στη μικρή κοιλάδα των Καμαρών – Γρηγοριάς – Μαγαρικαρίου υπήρχαν οι Κουλέδες της Γραμμένης και ο Κρεμαστός. Ο πρώτος είχε κτιστεί μεταξύ Γρηγοριάς και Μαγαρικαρίου, κοντά στον δρόμο. Βρίσκεται σε καλή κατάσταση, με σχεδόν ατόφια την οροφή του.